Հայն իր պատմության ընթացքում կառուցել է ոչ միայն հոյակերտ եկեղեցիներ ու վանքեր, այլև անառիկ բերդեր ու ամրոցներ, պաշտպանական ու ամրաշինական կառույցներ։ Ամբողջ Հայկական լեռնաշխարհում՝ Արցախից Կիլիկիա, Համշենից՝ Միջագետք, բերդերն ու ամրոցները կառուցվել են բնական դժվարամատույց և անմատչելի վայրերում, շրջափակվել աշտարակավոր կամ բրգաձև պարիսպներով, պատնեշվել հողաթմբերով ու ջրածածկ խրամներով։ Մենք ունենք դեռևս Ք.Ա. III-II հազարամյակների կիկլոպյան ամրոցներից մինչև XIX դարում կառուցված բերդեր։

Բարե՛ւ, զինվոր տղա՛ս: Արդեն երկար ժամանակ է, որ ես մտովի զրուցում եմ քեզ հետ, որովհետեւ դու միայն սահման չես պահում, քո առաքելությունը միայն առաջնագիծը անառիկ պահելը չէ, դու շատ ավելին ես տալիս քո երկրին ու քո ժողովրդին քո տրամադրությամբ, քո գաղափարներով, քո ամրությամբ, քո հայրենասիրությամբ ու ապագայի հանդեպ քո հավատով: Եթե դու ժպտում ես, ժպտում է ամբողջ երկիրը: Եթե դու լավատես ես, բոլորս ենք լցվում լավատեսությամբ: Երբ դու ուժեղ ես, մեզ հաղթել չի լինի:

Կապիտան Գայանե Իսկանդարյանը կարողացել է իրականացնել իր՝ առաջին հայացքից անհամատեղելի թվացող երազանքները: Նկարելու անհագ ցանկությունն ու զինվորական համազգեստ կրելու սևեռուն նպատակը Գայանեն միավորել է ՊՆ «Հայկական բանակ» հանդեսի նկարիչ-ձևավորողի աշխատանքում:

Իվան Անտոնյանը մշակութային միջոցառումների համակարգող է, «Ֆորտունա» հեռուստաընկերությամբ հեռարձակվող «Լոռու արվեստագետներ» ֆիլմաշարի հեղինակը, նաև խմբագրում է «Արվեստագետ» կրթամշակութային հանդեսը:

Մովսես Խորենացին 5-րդ դարի հայ դպրության խոշորագույն ներկայացուցիչն է, ազգային պատմագրության հայրը, որին կոչել են նաեւ Պատմահայր, Քերթողահայր։ Գլուխգործոցն է «Հայոց պատմություն» երկը։

Հայոց երկրի Արցախ աշխարհի Խաչենի տարածքում՝ թավ անտառներով պատված բարձունքներից վեր է քարակերտ հրաշքը՝ Կաչաղակաբերդը՝ ձգող, հմայող: Պատարա-Քոլատակ գյուղերի մեջտեղում` 50-60 մետր բարձրություն ունեցող ուղղաձիգ ժայռեղեն կղզին ծովի մակերևույթից մոտ 1650 մ բարձրության վրա է գտնվում:

Սիրելի սպաներ և զինվորներ,
Ավետարանական այս կենսաբեր ավետիսով ենք դիմավորում մեր Տիրոջ՝ Հիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Հարության տոնը, որը Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու տաղավար տոներից երկրորդն է և խորհրդանշում է Հիսուս Քրիստոսի հաղթանակը մահվան հանդեպ։ Ինչպես ասում է Պողոս առաքյալը. «Մահը կուլ գնաց հաղթանակին: Ո՞ւր է, մա՛հ, քո հաղթանակը, ո՞ւր է, գերեզմա՛ն, քո խայթոցը» (Ա. Կորնթ. 15.54-55)։