Ամեն ազգ եւ ժողովուրդ ունի իր բնակավայրին եւ աշխարհագրական դիրքին հատուկ բուսականությամբ ու կենդանական աշխարհով պայմանավորված կերակրատեսակները, եւ չկա սահմանափակում կերակրի մեջ: Այս է պատճառը, որ մեր Փրկիչն ի լուր մարդկության հայտարարում է. «Այն, ինչ բերանն է մտնում, չի պղծում մարդուն, այլ ինչ դուրս է ելնում նրանից, այն է պղծում մարդուն»: Մարդու խոսքն ինչքան շիտակ է, այնքան մաքուր է մարդը, եւ ինչքան ծուռ ու նենգությամբ լեցուն է, այնքան վնասում եւ կորստյան է մատնում մարդկային հոգին:

Աոաջին գծում Վարազդատի կողքին միշտ Իվանն էր՝ շեկ, համարյա սպիտակամազ մի անվախ ու ուժեղ սիբիրցի։ Մի անգամ ցեխի մեջ խրված սայլը ուսերով բարձրացրեց, հանեց ճանապարհ։ Կարճ հրադադարի ժամանակ նա կիպ նստում էր հրամանատարի կողքին։ Վարազդատը գեղեցիկ տենորով երգում էր։ Թեեւ մեղեդին անծանոթ էր Իվանին, բայց անսահման հաճելի էր։ Նա հմայված նայում էր Վարազդատին, կարծես ուրախանում էր, որ կա եւս մեկը՝ ճիշտ իր նման՝ խենթ ու խելառ, անկախ նրանից, որ հարավից էր ու թուխ։

Երազում իբրեւ ես գտնվում եմ մի հարթ, կանաչ տարածության մեջ։ Դաշտավայրի միջով հոսում էր լայնահուն, առատահոս մի գետ, որի ջրերը, սակայն, սեւ-սեւ էին, պղտոր, գիշերվա մթության նման։ Իբր այդ գետի ափին մի բա՜րձր-բարձր աշտարակ էր կանգնած, որտեղ հերթով, հատ-հատ բարձրանում էին ջոկատի տղաներն ու ջրացատկորդների նման նետվում գետի էդ մութ ջրերի մեջ։

Աղանդավորական շատ կազմակերպություններ համոզված են, որ յուրաքանչյուր երկրում հոգեորսությունն արդյունավետ է, եթե դրա համար կան պատրաստված անձինք հենց այդ ժողովրդի միջից: Դա էր պատճառը, որ նրանք, օգտագործելով մանիպուլյացիայի պարզ մեթոդներ, ընտրեցին և դաստիարակեցին համապատասխան «լիդերների» մի սերունդ` հետխորհրդային երկրներում հոգեորսություն անելու համար:

Մարտական այդ հենակետը կոչվում է Գազան։ Այսպես է եղել պատմությունը։ Հայոց նորաստեղծ բանակի առաջին զորակոչվածներից էր Կորյուն Աղինյանը, որը ո՛չ վախ ուներ, ո՛չ սարսափ։ Զորակոչվել էր Իջեւանից։ Պատմում էր Իջեւանի հերոսամարտին մասնակցած քաջարի տղաներից՝ Սարոյից, Թեմուրից, Օնիկից, Նորիկից, Սլավիկից։ Ու ինքն էլ իր քաջությամբ ասես նրանց գործի շարունակողը լիներ։

Վարազդատը վաշտի հրամանատարն էր, այդ պարտականությունը նրա վրա էր ընկել նախորդի զոհվելուց հետո։ Տասնութամյա այս պատանին կամավոր էր եկել ճակատ։ Իր հատվածում առաջավոր գիծը հազիվ էր դիմանում։ Նա մեկիկ-մեկիկ ստուգեց մարտիկներին ու հետո սողաց ետ՝ դեպի առաջին հենակետը՝ գնդացրի մոտ։ Զինամթերքը վերջանում էր, շուրջը ճահիճներ էին՝ հոտած կանաչավուն ջրով, այս ու այնտեղ լողում էին սպանված ձիերի ուռած դիակները։ Խմելու ջուր չկար, շատերի շուրթերը ճաքել էին, մարմինները պատված էին թարախոտ վերքերով։

16-րդ դարի ֆրանսիացի փիլիսոփա և լուսավորիչ Միշել Մոնտենի «Փորձեր» գիրքը թարգմանվեց բազմաթիվ լեզուներով՝ համաշխարհային հռչակ բերելով հեղինակին։ 1991-ին թարգմանվեց նաև հայերեն՝ առավել ամբողջական տեսքով։ Մինչ այդ՝ 1989-ին, հայերեն լույս էր տեսել նրա «Արժանավոր ապրելու արվեստի մասին» գիրքը, որը փաստորեն «Փորձերից» արված ծաղկաքաղ էր։