67 տարի է անցել այն օրից, երբ Բեռլինում ծածանվեց հաղթանակի դրոշը։ Այդ բաղձալի հաղթանակի նվաճման գործում իրենց լուման բերեցին նաև Երևանի N 17 հրետանային հատուկ դպրոցի ուսուցիչներն ու սովորողները։ Այսօր արդեն Պուշկինի անունը կրող դպրոցում 1939թ. բացվեց հրետանային հատուկ դպրոցը՝ խորհրդային բանակի կրտսեր հրամանատարական կազմը լրացնելու նպատակով (1941թ. տեղափոխվեց կայարանամերձ նոր շինություն, որտեղ հիմա Ավ. Իսահակյանի անվան դպրոցն է)։ Ուսուցումը ռուսերեն էր, լրիվ միջնակարգ կրթության ծրագրով։ Զուգահեռ ռազմական գործ էինք սովորում։

1967թ. «Կոմսոմոլեց» թերթում Հայրենական մեծ պատերազմի վետերան, պահեստի սպա Վլադիմիր Ֆեոդորովը ջերմ տողեր էր գրել հայազգի իր խիզախ մարտընկերոջ մասին. «…Ավստրիայում, Ռաբա գետն անցնելու ժամանակ ես մարտկոցի հրամանատար էի։ Գետափի դիտակետն անցնելու ժամանակ Ալբերտ Նալբանդյանի հետ պետք է առաջ շարժվեինք ուժեղ գնդակոծվող տեղամասով։ Վազքի ընթացքում նկատեցի, որ Աբոն անընդհատ փորձում է ամեն կերպ ինձ մարմնով ծածկել գնդակների տարափից։ Երբ առաջադրանքը բարեհաջող արդեն կատարել էինք, հարցրի Աբոյին, թե ինչո՞ւ էր այդպես վարվում։ Քաջ հայորդին պատասխանեց. «Եթե գնդակն ինձ դիպչեր, միևնույն է, մարտկոցը կկրակեր, իսկ եթե ձեզ դիպչեր՝ կլռեր»…

-Բեգլար Վասիլյան. ծնվել է 1922թ. Ապարանի Լուսագյուղ գյուղում։ Երազել է դառնալ գրականագետ, դերասան… Իրավունքի կամ փիլիսոփայության պրոֆեսոր։ Տարված է եղել Հեգելով, Կանտով…
Սակայն կյանքն այլ ճանապարհ էր նախատեսել…
Հայրենական մեծ պատերազմի լուրը հասավ Լուսագյուղ, և պատանի Բեգլարը, որը դեռ միջնակարգն էլ չէր ավարտել, 1941-ի դեկտեմբերի 25-ին զորակոչվեց խորհրդային բանակ։ Կազմավորվում էր 89-րդ հայկական դիվիզիան, որին կից սակրավորների գումարտակում էլ ընդգրկվեց։

Երբ մարտական ընկերներն են հանդիպում, իրար գլխի հավաքվում, կողմնակի մարդը (ասենք լրագրողը), հավատացեք՝ ավելորդ է: Մանավանդ՝ նրանց զրույցին միջամտելու, ավելորդ, հաճախ նաև անտեղի հարցեր տալու կարիքը չկա: Թերևս ամենախոհեմը լուռ մի կողմ քաշվելն ու նրանց զրույցը` անմիջակա՜ն, մանկակա՜ն, ունկնդրելն է…

Ծանր ու դժվար է Սևակի մասին գրելը, որովհետև անկարող ես բառեր գտնել…: Ծանր ու դժվար է, որովհետեւ անգամ մեկ տարի անց գիտակցությունդ, երեւակայությունդ եւ հուշերդ իրար հետ համաձայնության չեն գալիս, եւ սիրտդ չի համակերպվում աչքերիդ տեսածին: Եվ ի՞նչ գրես, երբ չես կարողանում տարանջատել գլխավորն ու երկրորդականը։ Նրա կյանքում երկրորդական ոչինչ չկար. ամեն ինչ գլխավոր էր՝ դասը, ընկերները, կռիվը, հայրենիքը… Եվ նրա կյանքում ինչն էր գլխավորը, արդյոք միայն այն, որ նա ծնվել էր 1969թ. Մարտունու շրջանի Ճարտար գյուղում։ Միևնույն է, անգամ եթե նա ծնված լիներ աշխարհի մյուս ծայրում՝ գալու էր, գալու էր սրտի, արյան, հաղթություն շնորհող հրեշտակների փողերի կանչով։ Գալու էր…

Խորհրդային հանրահայտ լրտեսի, անգլիական հինավուրց տոհմերից մեկի հետնորդի կյանքն իր վայրիվերումներով ու նրբերանգներով նրա մահից հետո էլ շարունակում է քողարկված մնալ խորհրդավորության թանձր շղարշով: Դեռևս կենդանության օրոք լույս ընծայած գրքի նախաբանում, որը կրում է «Իմ գաղտնի պատերազմը» վերնագիրը, Կիմ Ֆիլբին գրում է. «Թեեւ այս գիրքը խստագույնս հենված է ճշմարտության վրա, բայցեւայնպես չի հավակնում ողջ ճշմարտությանը»: Հեղինակը, հո, գիտեր, թե ինչի մասին կարելի է պատմել, ինչի մասին` ոչ: Էլ չասած, որ այն ստիպված էր անցնել խորհրդային չափազանց խիստ ու զգուշավոր գրաքննության «թրի տակով»:

Հարգելի «Հայ զինվորի» խմբագրություն, ես ձեր կայքի մշտական ընթերցողներից եմ: Սիրում եմ այն ամենը, ինչ կապված է մեր բանակի, մշակույթի եւ հայրենիքի հետ: Օտարության մեջ իմ սերը հետզհետե մի տեսակ պաշտամունքի է վերածվել:
Ինձ ուրախացնում է, որ ձեր թերթը Արցախյան ազատամարտի մասնակիցներին ու ընկած հերոսներին հավասար երախտիքի ու մեծարանքի էջեր է տրամադրում նաեւ Հայրենական մեծ պատերազմում կռված եւ զոհված մարտիկներին: Եվ այդպես պետք է լինի, քանզի ճշմարիտ է ասված` վաղվա օրվա հաջողությունների գրավականը, երեկվա օրը, մարդկանց, հերոսներին չմոռանալն է: Արցախյան հերոսամարտում մեր քաջերը դարձան Հայրենական մեծ պատերազմում հերոսության ու անձնազոհության ոսկե էջեր գրած իրենց հայրերի ու պապերի քաջագործությունների շարունակողները…