-Բերանդ ինչ գալիս է` ասում ես։
-Բերանիս տերը ես չեմ, լեզուս է։

♦♦♦

-Բավական չեղա՞վ այդքան քծնես։
-Բա այսքան տարիների փորձս ի՞նչ անեմ։

Նորակոչիկ օրապահը առաջին անգամ է վերակարգում: Հուզվում է, անընդհատ ուղղում է գոտին, գլխարկը: Հանկարծ վաշտ է մտնում գնդի հրամանատարը: Օրապահը շփոթվում է, բերանը բաց կանգնում է ու քարանում` կանոնադրությունն իսպառ մոռացած: Փոխգնդապետն ասում է.
– Ի՞նչ ես բերանդ ջուր առած նայում, հը՞, քե՛զ եմ հարցնում: Բղավի՛ր:
– Աաաաաաաա~:

Վահագն ու Հրաչյա Ճենտերեճյան զույգ եղբայրներին Երևանից տեսակցության էին եկել քույրը՝ Նարեն, մայրը՝ Սվետան, և հորեղբայր Արմենը, որը աշխատում էր «Հայ զինվոր» թերթում: Հայրը՝ Աշոտը, եկել էր Ստեփանակերտից (Արցախի պետական սիմֆոնիկ նվագախմբի կոնցերտմեյստերն էր)։ Վահագնը մասնագիտությամբ երաժիշտ է, Հրաչյան՝ գեղանկարիչ։ Վահագնը ջերմություն ուներ։ Կից սենյակում պառկած էր, և քույրը՝ Նարեն, մշտապես կողքին էր։

Հաղթական հուշահամալիրում տոնախմբություն է։ Եկել են Հայաստանի ողջ տարածքից, Արցախ աշխարհից, շատ են սփյուռքի մեր հայրենակիցները։ Մոտենում, խոնարհվում, ծաղիկ կամ ծաղկեպսակ են դնում Զանգակատան առջև ու շարունակում իրենց ճանապարհը ծաղիկներով քարացած արծիվների հայացքների տակ, քայլում են դեպի թանգարան… Շուրջբոլորը տարածվել է «Սարդարապատ» երգչախմբի սաների ձայնը.

Հուլիսի 29-ը Անհայտ կորած ազատամարտիկների հիշատակի օրն է։ Ամեն տարի այդ օրը ՀՀ պաշտպանության նախարարությունում հիշատակի և ոգեկոչման միջոցառումներ են կազմակերպվում։ Առավոտյան ՀՀ ՊՆ, ԶՈՒ և ԶՈՒ ԳՇ ղեկավար կազմը, ՀԿ-ի ներկայացուցիչները, Արցախյան ազատամարտի վետերանները, անհայտ կորածների մայրերը, քույրերը, կանայք, հարազատները այցելում են «Եռաբլուր» պանթեոն, ծաղիկներ դնում Անհայտ կորած ազատամարտիկների հուշարձանին։

Քաշաթաղի այսօրվա շրջանը, որն իր մեջ է առել պատմական Մեծ Հայքի Սյունիք եւ Արցախ նահանգների մի քանի գավառներ, հարուստ է պատմամշակութային հուշարձաններով: Ընդհանրապես հուշարձանների մեծ մասը գտնվում է հյուսիսային թեւում` նախկին Աղահեջք (հետագայում` Քաշաթաղ, Խոժոռաբերդ), Վայկունիք գավառներում: Իսկ հարավում պատմական հուշարձանները հիմնականում սփռված են Որոտան գետի ավազանում` Քաշունիք գավառում: Ըստ 7-րդ դարի «Աշխարհացույցի» տվյալների՝ Մեծ Հայքի Սյունիք նահանգի 12 գավառներից մեկը Բաղքն էր: Միջնադարում գավառը բաժանվել է արեւելյան ու արեւմտյան մասերի՝ արեւելյանը կոչվում է Քաշունիք, իսկ արեւմտյանը՝ Աճեն կամ Աճան:

Ա. Ինչպես որ մարդու մարմինն է անդամներից՝ իբրև մասերից, բաղկացած մի ամբողջություն, այդպես և ազգի հասարակությունն է մի ամբողջություն, որի մասերը կամ անդամներն ազգի բոլոր անհատներն են։ Եվ ինչպես որ մարմնի անդամներից մեկի՝ հիվանդության պատճառով վշտանալու դեպքում մյուս բոլոր անդամները ջանում են դարմանել ու բժշկել նրան, որպեսզի մահաբեր հիվանդությունն ամբողջ մարմինը չապականի, որով իրենք ևս կապականվեն, այդպես և ազգի հասարակության բոլոր անհատները պարտավոր են օգնական ու դարմանիչ լինել ձախողակի պատահարներով վշտացած ընկերոջ տկարությանն ու ցավերին, որպեսզի ախտը հետզհետե չտարածվի հասարակության մյուս բոլոր անդամների վրա. որովհետև ողջ ազգի տկարանալու և կործանվելու դեպքում անշուշտ կկործանվեն և իրենք։