Ինձ կհասկանան միայն մայրերը, միայն նրանք, ովքեր բանակում զինվոր ունեն, ովքեր երկու տարի ամեն օր իրենց որդիների տունդարձին մնացած վայրկյաններն են հաշվում։ Տղաս՝ Սիփան Սարգսյանը, ծառայում է մոտոհրաձգային գումարտակում, եւ նրա տունդարձին ընդամենը մեկուկես ամիս է մնացել, բայց եթե ասեմ, որ սպասելու, համբերելու մայրական իմ ներքին ուժերն արդեն սպառվել են, հավատացեք։ Թերեւս ինձ միայն մայրերը կհավատան ու կհասկանան, ուրիշ ոչ ոք… Մինչդեռ ես զինվոր բանակ ճամփած «նորաթուխ» մայրերից չեմ, Սիփանս երրորդ որդիս է, բայց, միեւնույն է, մայրական սիրտս էլ հանգիստ չունի։

Ես շատ գունեղ ու մի քիչ էլ արտասովոր մանկություն եմ ունեցել։ Ընտանիքիս միակ երեխան էի, եւ ծնողներս առավոտից իրիկուն ինձնով էին զբաղված։ Արդյունքը եղավ այն, որ ես չորս տարեկանում ինքնուրույն ընթերցում էի, վեց տարեկանում դաշնամուր էի նվագում։ Իմ ուղեղում մշտապես զանազան պատմություններ ու պատկերներ էին պտտվում, երբեմն՝ այնքան վառ ու երեւելի, որ իմ երեւակայական աշխարհը խառնվում էր իրականին։
…Հայրս մահացավ, երբ վեց տարեկան էի։ Մինչ օրս մեր գյուղում հորս հիշում են օրհնանքով ու սիրով եւ պատմում են, թե որքան շիտակ, անշահախնդիր, առատաձեռն ու գթասիրտ մարդ էր նա։ Ես այնքան էի հպարտանում իմ հորով, որ նույնիսկ որոշել էի փոխել ազգանունս եւ հորս անունով ինձ կոչել Հայկյան։
Իմ հուզաշխարհի եւ մտածելակերպի վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել մայրս՝ Սիլվա Ղուշչյանը։

Պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանի՝ 2010թ. ամփոփիչ ուղերձում արծարծված էին նաեւ բանակի գործունեության 2011-ի կարեւորագույն խնդիրներն ու առաջնահերթությունները, պաշտպանական համակարգի զարգացման ու կատարելագործման գերակա ուղղությունները, նախարարի ուղերձում առանցքային թեմա էր բանակի հոգեբանական վիճակը, միջանձնային հարաբերությունների բարոյականությունը հրամանատար-ենթակա առնչություններում։ Գերատեսչության ղեկավարի մտորումները անձնակազմի գաղափարական դաստիարակության խնդիրների շուրջ լայնորեն քննարկվում են պաշտպանական կառույցի բոլոր օղակներում։ Ներկայացնում ենք ազգային բանակի մի խումբ զինվորների դիտարկումներն ու խորհրդածությունները։

Պատմությունը վկայում է, որ մեր գյուղը հիմնել է Խաչիկ Վարդապետ անունով հոգեւորականը։ Երկրորդ կամ երրորդ դարում Խաչիկ Վարդապետը երկնաձիգ լեռների բարձունքում մի նրբակերտ խաչքար է կանգնեցրել՝ վերեւում, Աստծուն մոտիկ… հետո կառուցվել է առաջին շինությունը՝ քարակոփ եկեղեցին, որ կանգուն է մինչ օրս։ Մեր գյուղի առաջին բնակիչները հոգեւորականներ են եղել։ Ու հենց նրանք էլ բնակավայրը Խաչիկ Վարդապետի անունով կոչել են Խաչիկ։
…Գյուղը լեռան վրա է, ավելի ճիշտ՝ փռված է լեռն ի վեր։ Գյուղ հասնելու համար լեռն օղակող ոլորապտույտ ճանապարհով պիտի անդադար բարձրանաս, բարձրանաս դեպի գագաթը, թվում է՝ ճանապարհը երկնքին է հատվելու, երկինք է տանելու քեզ։

Զինվորների մայրերը հպարտ, հուզված, ոգեւորված եւ խանդավառ պատմում են իրենց որդիներից։ Ճոխ ու գեղեցիկ բառագանձ ունի հայերենը, սակայն զինվորների մայրերին չի բավարարում անգամ մեր շքեղ, ոսկեղենիկ հայոց լեզուն. բառերը խամրում են, անգունանում՝ անկարող լինելով արտահայտել այն, ինչ մոր սիրտն է ուզում։
«Օ՜, եթե աշխարհը մոր սրտով գնար»,- ասում է մայրապաշտ բանաստեղծը՝ Հովհաննես Շիրազը։ Երանի հենց այդպես էլ լիներ. եթե աշխարհը մոր սրտով գնար, ապա ողջ տիեզերքը պռնկեպռունկ լցված կլիներ միայն լույսով, ջերմությամբ, սիրով, առատությամբ, բարությամբ ու խինդով, այսինքն՝ խաղաղությամբ…

Ինձ համար կանանց տոնը ամենագեղեցիկ, ամենանուրբ, ամենահզոր ու ամենասիրելի տոներից մեկն է, որովհետեւ շատ գեղեցիկ, նուրբ, հզոր ու սիրելի են հայ կանայք՝ մեր մայրերն ու քույրերը, կանայք ու աղջիկները, ընկերուհիներն ու բարեկամուհիները։ Ես ազատամարտիկ եմ ու իմ սիրելի, ինձ շրջապատող կանանց շարքում պիտի նշեմ նաեւ ճակատային ընկերուհիներիս՝ այն հրաշալի խիզախ կանանց, որոնք հայրենիքի համար կռվող ռազմիկի կողքին էին, դարմանում էին մեր ցավերը, կապում էին մեր վերքերը, իրենց սիրով ու ջերմությամբ հուսադրում էին մեզ։ Ես պատերազմի դաշտում կորցրի տեսողությունս ու դրանից հետո ավելի խորն զգացի կին արարածի սիրո, աջակցության, նվիրվածության ուժը։ Իմ ընտանիքում ես միակ տղամարդն եմ, ապրում եմ կնոջս ու աղջկաս հետ։ Ամեն քայլափոխի զգում եմ նրանց սիրո եւ քաջալերանքի կարիքը։ Իսկ երբ հերթական բուժումն եմ ստանում պաշտպանության նախարարության կենտրոնական հոսպիտալում, դարձյալ մեր հրաշալի բժշկուհիներն են իրենց հոգատարությամբ, բարի վերաբերմունքով բարձրացնում տրամադրությունս, մոռացության տալիս ցավերս, հոգսերս։

Ինձ համար ընտանիքի կատարելատիպը հորս ընտանիքն է՝ իմ ընտանիքը մանկության ու պատանեկության տարիներին։ Ես բժիշկների ընտանիքում եմ ծնվել։ Ցավով եմ ասում՝ հիմա փոխվել են չափանիշները, արժեքները, փոխվել է բժշկի հավաքական նկարագիրը։ Իմ մանկության տարիներին բժիշկը գթասրտության, անձնվիրության, ազնվության խորհրդանիշ էր։ Մեր տանը մի փոքրիկ առանձնասենյակ կար, որտեղ հայրս եւ մայրս հիվանդներ էին ընդունում։ Աշխատանքից հետո սեփական նախաձեռնությամբ շարունակում էին օգնել իրենց կարիքն զգացող մարդկանց՝ փոքրիկ հիվանդասենյակ բացելով տանը։ Հիվանդները մեր տուն էին գալիս ամենատարբեր գանգատներով, ամենատարբեր ժամերին։ Մեր դուռը միշտ բաց էր նրանց առաջ։ Երբ հորս խնդրում էին, որ մի քիչ խնայի իրեն, ասում էր՝ ես բժիշկ եմ։ Ասում էր հպարտությամբ ու այնքան մեծ իմաստ ու բովանդակություն էր դնում բժիշկ բառի մեջ։ Ավելորդ է ասել, որ հայրս ու մայրս հիվանդներին օգնում էին առանց որեւէ նյութական ակնկալիքի։ Նրանք այնքան վեր էին նյութապաշտությունից, այնքան բարձր էին գնահատում իրենց կոչումը, պատիվը, հեղինակությունը, նրանց հոգսերը, ձգտումները այնքան անանձնական էին ու բարձր։