Հունիսի սկզբին իր ասիական ճամփորդության ժամանակ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը այցելեց նաև Վիետնամի Սոցիալիստական Հանրապետություն: Պաշտոնական բանակցությունների սրահում երկու երկրների նախագահների հետեւում վեր էր խոյանում Վիետնամի կոմունիստական կուսակցության առաջին առաջնորդ Հո Շի Մինի հսկայական կիսանդրին:

Հունվարի սկզբին Ֆիզուլիում տիրող անիշխանության ու անվերահսկելի զինված կազմավորումների գործողությունների պատճառով հայտարարվեց արտակարգ դրություն:
Հունվարի 4-5-ին ծանր մարտեր էին Տավուշի ու հատկապես Ներքին Կարմիրաղբյուրի սահմաններում. հայկական ստորաբաժանումները ձգտում էին գրավել գյուղը գերիշխող բարձունքը:
Հունվարի 5-ին Էլչիբեյը խոստացավ հաղթանակով ավարտել 1993-ը, թեև իշխանության գալիս խոստացել էր հաղթանակը բերել երեք ամսում:
Նույն օրը եթեր հեռարձակվեց «Զինուժ» հեռուստածրագրի անդրանիկ թողարկումը:

Մխիթար աբեղայի հիշատակարանը հնարավորություն է ընձեռում գրանցելու Արևելյան Հայաստանում ապստամբության ճիշտ նախօրեին հայկական հետախուզության իրականացրած ևս մեկ խոշոր գործողություն։
1722 թ. գարնանն Օսմանյան կայսրության սահմաններից ներս` Վանա լճի Լիմ կղզու նույնանուն մենաստանում («անապատում») գումարվել է մի գաղտնի խորհրդաժողով` արևմտահայկական Վասպուրական նահանգի աշխարհիկ ու հոգևոր առաջնորդների մասնակցությամբ։ Գաղտնի քննարկումները, կամ, ինչպես դրանք բնութագրում է Լիմ անապատի սպասավոր Մխիթար աբեղան` «զրոյցք գաղտնի եւ ծածկախորհուրդս», տևել են ընդհանուր առմամբ յոթ օր։ Լիակազմ նիստեր տեղի են ունեցել երեք անգամ, հավանաբար, յուրաքանչյուր անգամ նոր մասնակիցների ընդգրկումով։ Գլխավոր ելույթով հանդես է եկել «քաջահամբաւ եւ արիասիրտ» մի ռշտունեցի վարդապետ` Ներսես անունով։

Նոյեմբերին 15-ին խլելով մեկ տանկ և ոչնչացնելով երկուսը, հայ մարտիկներն ազատագրեցին Չլդրանը և մոտեցան Քելբաճար-Միրբաշիր ավտոճանապարհին: Իսկ Երասխի ուղղությունում մարտերը շարունակվում էին:
Նոյեմբերի 16-ին Մարտակերտի ողջ ճակատով անցնելով հարձակման, թշնամին տիրացավ որոշ հենակետերի: Հայկական ուժերը Մարտունուց մտնելով թշնամու թիկունք, Դիլիղարդայում (Ֆիզուլի) 1 հենակետ ոչնչացրին: Չորս օր անց պատմությունը կրկնվեց, ու թշնամու շարքերում լուրջ խուճապ էր:

Հայաստանի Առաջին Հանրապետության վերջին վարչապետ Սիմոն Վրացյանը, ով, ի դեպ, նույնպես կանգնած է եղել կամավորական շարժման ակունքներում, իր «Հայաստանի Հանրապետություն» գրքում անդրադառնում է հայ կամավորականների խաղացած դերին թե՛ հայկական ապագա զինված ուժերի կազմավորման եւ թե՛ հայերի համատարած ջարդերը որոշ չափով կանխելու գործում:
«Իրականության մեջ կամավորական խմբերը խաղացին գլխավորապես զինվորական դեր եւ այս տեսակետից անգնահատելի ծառայություն հասցրին ռուսական բանակին: Նրանք ոչ միայն առաջապահ-հետախուզական պաշտոններ էին կատարում, այլեւ մասնակցում էին ընդհանուր ճակատամարտերի կամ լուծում էին ռազմական ուրույն խնդիրներ»,- գրում է Վրացյանը:

Սեպտեմբերի 8-9-ի մարտերում այնպես էլ չկարողանալով ճեղքել Մարտակերտի ճակատը, թշնամին ուժգին հրետակոծման ենթարկեց Էդիլլուն, Աբդալ-Գյուլափլու հատվածն ու Բերդաշենը:
Սեպտեմբերի 9-ին հայերը վերստին ազատագրեցին Դրմբոնն ու Մեհմանան, իսկ ադրբեջանցիները Բաքվում դիակները ցուցադրելով բողոքի ցույցեր էին անում:
Նույն օրը ՀՀ կառավարությունը որոշում ընդունեց զինակոչիկներին և պահեստազորայիններին առնչվող խնդիրների արագ լուծման նպատակով կառավարությանն առընթեր օպերատիվ շտաբ ստեղծելու մասին:

Որքան շատ ես ծանոթանում Արեւմտյան Հայաստանի մեր բնակավայրերին, դիտում լուսանկարները, երբեմն տեսանյութեր, որ արվել են վերջին տարիներին, այնքան ավելի շատ ես հասկանում այն ահռելի, սոսկալի կորուստը, որ ունեցել է հայ ժողովուրդը 20-րդ դարի սկզբի թուրքական կառավարության իրականացրած ցեղասպանության արդյունքում: 1,5 միլիոն կամ միգուցե ավելի շատ զոհեր, դա դեռ խնդրի մի կողմն է: Բնօրրան է կորցրել հայ ժողովուրդը, այն կենսական տարածքը, որի վրա ապրելն է հետագա գոյատեւման ու զարգացման գրավականը: Մի ողջ ժողովրդի բնական ինքնապաշտպանական բնազդը թուրքական կառավարական կանոնավոր զորքերի ու թուրք-քրդական խուժանի վայրագությունների դեմ թուրքական իշխանությունն այսօր փորձում է հրամցնել որպես զինված առճակատում` հավասարը հավասարի դեմ, իբր զոհերը երկուստեք են եղել: