Ուշադրության կենտրոնում
Մայիսի 12-ին մենք նշեցինք զինադադարի 18-րդ տարին։ Տարիներ շարունակ մենք գտնվում ենք ո՛չ պատերազմ, ո՛չ խաղաղություն իրավիճակում։ Վերջին տարիներին թշնամին անընդհատ ուժեղացնում է լարվածությունը առաջնագծում ինչպես պատահական կրակոցներով, այնպես էլ նշանառու, իսկ վերջին երկու տարիներին շատացել են հատկապես խոշոր տրամաչափի նշանառու զինատեսակներով կրակոցները, որոնք հաճախ զուգակցվում են դիվերսիոն-հետախուզական խմբերի ներթափանցմամբ, ինչը փաստում է, որ Ադրբեջանի ղեկավարությունը Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորումը տեսնում է միմիայն ռազմական ճանապարհով։
Մայիսը մեր երկրում հաղթանակների և խաղաղության հաստատման խորհրդանիշն է… Եվ մայիսյան տոների շարքում ՀՀ ազգային և ԼՂՀ պաշտպանության բանակներում հպարտորեն նշվում է զորատեսակներից առաջինի՝ Հակաօդային պաշտպանության զորքերի ստեղծման օրը։ Տոն, որը չափազանց համահունչ է հաղթական բոլոր տոներին։ Գաղտնիք չէ, որ հենց նրանք` Արցախի առաջին ՀՕՊ ստորաբաժանումների առաջին մարտիկները, ոչնչացնելով հակառակորդի ուղղաթիռները, սկսեցին Արցախի երկնքում ադրբեջանական օդուժի գերիշխանությունն ի չիք դարձնելու գործընթացը, որն ունեցավ փայլուն ավարտ, կամ, որ նույնն է, ավարտվեց տեղացի և վարձկան օդաչուներով համալրված ավիացիայի խայտառակ պարտությամբ։ Չես գերիշխում օդում, պարտված ես ցամաքում, սա է ժամանակակից պատերազմների տրամաբանությունը, և հենց սրան էլ հանգեց մեր թշնամի հարևանն իր սկսած պատերազմում։
1920թ. դեկտեմբերի 2-ին Երևանում Հայաստանի Հանրապետության և ՌԽՖՍՀ ներկայացուցիչների միջև ստորագրվում է համաձայնագիր, որով Հայաստանը դառնում է խորհրդային: Այդ համաձայնագրով իշխանությունը հանձնվում է Հայաստանի Ռազմական հեղափոխական կոմիտեին, որը գլխավորում էր Սարգիս Կասյանը:
ՀՀ ՊՆ Մոնթե Մելքոնյանի անվան ռազմամարզական վարժարանում մայիսի 21-ին կազմակերպվեց հանդիպում «Կամավորը» ֆիլմի ռեժիսոր Աննա Թովմասյանի եւ ԱLԵՔՍԱՆԴՐ ԿՈՒՐԵՊԻՆԻ հետ: Վերջինիս շուրջ էին համախմբվել ֆիլմի հերոս Դիմա Մոտրիչը եւ նրա երկու ընկերները` Իլյա Կուլիկն ու Միրոն` Մյասնիկ Գասպարյանը, եւ Արցախյան պատերազմի ընթացքում իրականացրել բազմաթիվ ռազմագործողություններ, կռվել ամենաթեժ կետերում, ռազմական գործ սովորեցրել, օգնել հայ կամավորներին: Աննան սաներին շնորհավորեց Եռատոնի կապակցությամբ եւ պատմեց ֆիլմի ստեղծման պատմությունը: Վարժարանի պետ գնդապետ Վիտալի Ոսկանյանը երախտիքի խոսք հայտնեց իր գործով մեր ժողովրդին զորակցած Ալեքսանդր Կուրեպինին եւ նշեց, որ նա հակառակորդի 69 միավոր տեխնիկա է վնասազերծել, իսկ 7-ը` առգրավել: Թե՛ սպայական կազմը, թե՛ սաները կլանված լսում էին իրադարձությունների անմիջական մասնակցի պատմությունները այդ օրերի դեպքերի եւ ճակատագրական անցքերի մասին:
Թեև հայ ժողովուրդը վիթխարի ներդրում ունեցավ Խորհրդային Միության գիտության, պաշտպանության, մշակույթի և տնտեսության զարգացման բոլոր ճյուղերում, բայցևայնպես այդ երկիրն իր գոյության յոթանասուն տարիների ընթացքում վարեց ադրբեջանամետ, ավելի ճիշտ՝ թուրքամետ քաղաքականություն։ Այդ քաղաքականությունն առավել ակնհայտ երևան եկավ արցախյան պահանջատիրության ընթացքում, երբ Խորհրդային Միության և Ադրբեջանի ղեկավարների ջանքերով Սումգայիթում և Բաքվում բորբոքվեցին հակահայկական տրամադրություններ, կազմակերպվեցին ցեղասպանությանը բնորոշ կոտորածներ։
Օգոստոսի 12-ին թշնամու քարվաճառյան զորախումբը հզոր հարձակմամբ գրավեց Գետավանը, Չափարը, Զարդախաչն ու Հաթերքը, իսկ Մեծշեն-Մաղավուզ ուղղությամբ, ինչպես նաև Կրասնոսելսկի Վահան գյուղի մոտ ծանր մարտեր էին:
ԼՂՀ-ում հայտարարվեց 18-ից 45 տարեկան տղամարդկանց համընդհանուր զորակոչ, իսկ ԼՂՀ կառավարությունը Հայաստան տեղափոխված իր բոլոր քաղաքացիներից պահանջեց վերադառնալ:
