Իրենց առօրյա մեծ ու փոքր հոգսերով, իրենց արդար վաստակով Վանաձորում հաշտ ու խաղաղ ապրում էին Նինա եւ Վլադիմիր Պողոսյանները, մեծացնում իրենց երեք զավակներին՝ Ռոբերտին, Ռոստոմին եւ Ռայային, ուրախանում նրանց հաջողություններով։
Սակայն 20-րդ դարավերջին Հայաստան աշխարհում վիճակը կտրուկ փոխվեց, թշնամին խաթարեց մեր հողի խաղաղությունն ու անդորրը… Սահմանամերձ գոտիներում կյանքը դարձավ անհանգիստ ու տագնապով լի… Պատերազմը սեւ օձի նման սողոսկեց բոլորի տները՝ ցավ, կսկիծ ու տառապանք բերելով իր հետ…

Դուռը բացում են դպրոցահասակ Նարեկն ու քույրը՝ Թամարան։ Նրանք սիրով ներս են հրավիրում։ Առաջին անգամ տուն ոտք դրած մարդը զգում է, որ այս օջախի դուռը միշտ բաց է եղել այցելուների, հյուրերի առջեւ։ Իմանալով այցիս նպատակը` Թամարան զանգահարում է ծնողներին։

Արցախյան պատերազմում մեր ժողովրդի ցուցաբերած հերոսությունն ու հաղթանակի նկատմամբ հավատը գալիք սերունդներին ի պահ թողնելն առաջնահերթ նշանակություն ունի այսօր։ Որպես պատերազմի մասնակից` ուզում եմ իմ լուման ներդնել այդ գործում:
…Լուսանկարներում հակատանկային դիվիզիոնի՝ ինձ հարազատ դարձած ֆագոտահար ընկերներս են։ «Ֆագոտ» հակատանկային համալիրի հաշվարկում, ավելի ուշ` որպես «Շտուրմ» մարտական մեքենայի նշանառու` եղել եմ նրանց կողքին։ Շատերը ճանաչված էին պայմանականչերով կամ մականուններով։ Անուններն ինձ համար մնացին անհայտ, իսկ շատերի մականունները պատմում էին նրանց արած գործերի մասին։

Իջեւանցի ազատամարտիկ, ԵԿՄ անդամ, պահեստի ավագ լեյտենանտ Հենրիկ Մայիլյանի համար իր ծննդավայր Սեւքարից ավելի գեղեցիկ, ավելի դրախտային անկյուն ամբողջ աշխարհում չկա։ Ու երբ սահմանային կռիվներ ծավալվեցին, նա եղբոր՝ Գրիգորի հետ առաջին շարքերում էր։
-Բա մեր հողն ու ջուրը էլ ո՞վ պիտի պաշտպաներ, մենք ենք մեր հողի զինվորները,- անկեղծ զարմանում է։
Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումների տարիներին ընդգրկվեց Իջեւանի երկրապահ կամավորականների «Սեւքարեցի Սաքոյի» անվան ջոկատի կազմում, այնուհետեւ 1990թ. հոկտեմբերից ծառայության անցավ ՆԳ առընթեր հատուկ գնդում։

«ՀՀ պատերազմի եւ զինված ուժերի վետերանների կոմիտեի հիմնադրումը եւ գործունեությունը» վերտառությամբ այս գրքույկը, մեր հայրերի անցած հերոսական ուղու եւ հերոսական պայքարի մասին է, մեր ժողովրդի աննկուն ոգու եւ անխորտակ կամքի մասին է։ Այն հայ վետերանների միության վերաբերյալ հարուստ եւ ամփոփ տեղեկություններ պարունակելով հանդերձ զուտ տեղեկատվական հրատարակություն չէ, այլ խորապես հայրենասիրական մի ձեռնարկ, որն ընթերցողի հոգում ջերմ ապրումներ ու հայրենիքի նկատմամբ սիրո եւ քաղաքացիական ու որդիական պարտքի զգացումներ է արթնացնում։ Եվ բոլորովին պատահական չէ, որ այն բացվում է նախ անմահ Եղիշեի հայտնի՝ «Մահ չիմացյալ մահ է, մահ իմացյալ՝ անմահություն» ասույթով, ապա եւ ՀՀ պաշտպանության նախարար Ս. Օհանյանի խոսքերով՝ ուղղված հայ վետերաններին.

Մայրս՝ Հրանուշ Ջալալյանը, սերում էր Գանձասարի հայտնի՝ Եսայի Հասան Ջալալյանների տոհմից։ Նա այդ իշխանական տոհմի վերջին շառավիղն էր։ Մայրս հպարտությամբ էր կրում Ջալալյան ազգանունը եւ ապրեց ու իր մահկանացուն կնքեց ազնվականին վայել։ Նա ծնվել էր տեր Սահակի որդի Հասան Ջալալի ավագ որդու՝ Սիրեկան Բեկի հարկի տակ։ Այդ ուսյալ զարգացած կինը համարյա անգիր գիտեր հայոց պատմությունը, ամենայն մանրամասնությամբ կարող էր ներկայացնել Խամսայի մելիքություններին վերաբերող բոլոր պատմական անցքերը։ Հաճախ էր նա վեճի բռնվում մեզ՝ երիտասարդներիս հետ՝ հղում անելով Րաֆֆու այս կամ այն պատմավեպ։ Հիշում էր, թե ականավոր վիպասանն իր գրքի որ էջում, որ տողում ինչ է գրել Հասան Ջալալյանների մասին. «Գնացե՛ք, բացե՛ք, կարդացե՛ք»։

Խորհրդային Միության հերոս Սուրեն Առաքելյանի թոռան՝ արդարադատության գնդապետ Վազգեն Առաքելյանի համար Հայաստանի Հանրապետության անկախության օրը կրկնակի խորհուրդ ունի։ 68 տարի առաջ՝ 1943թ. սեպտեմբերի 21-ին, ֆաշիստական զորքերից Անապայի ազատագրության մարտերում արիաբար զոհվեց ու հերոսացավ Սուրեն Առաքելյանը։ Այս տարի սեպտեմբերի 21-ին Վազգեն Առաքելյանը Անապայում էր, գնացել էր ծաղիկներ դնելու պապի հուշարձանին, ոգեկոչելու նրա հիշատակը եւ Հայաստանի անկախության 20-ամյա հոբելյանի ավետիսը տանելու հերոս հայորդուն։