Արցախյան շարժման, ապա ազատամարտի ողջ ընթացքում մարտական գործողությունների կապի ապահովման ասպարեզում անօրինակ նվիրումով ու մասնագիտական բացառիկ ունակություններով առանձնացավ կապավոր Սերգեյ ԱԹԱՐԲԵԿՅԱՆԸ:
Սերգեյն ու իր Հռիփսիմե կինն առաջին կարգի ռադիստներ են: Հայրը՝ Արամ Աթարբեկյանը, վաստակավոր ավիատոր էր: Ղեկավարեց «Էրեբունի» օդանավակայանի շինարարությունը, ապա մինչև կյանքի վերջն աշխատեց այնտեղ:

Իվան (Հովհաննես) Աղայանցը ծնվել է 1911 թվականի օգոստոսի 28-ին Գանձակում (Կիրովաբադ), ուսուցչի ընտանիքում։ Դեռ մանկուց բժշկուհի քույրը եղբոր մեջ սերմանել է հետաքրքրություն լեզուներ սովորելու նկատմամբ, իսկ չեկիստ եղբայրներն ամեն կերպ ձգտում էին իրենց ճանապարհով տանել եղբորը, որը, հնարամտորեն ընտրեց ոսկե միջինը՝ չնեղացրեց ոչ քրոջը, ոչ էլ եղբայրներին… Արդեն չափահաս, Աղայանցը ազատ հաղորդակցվում էր ֆրանսերեն, իսպաներեն, պարսկերեն, թուրքերեն, բավականին լավ գիտեր նաեւ անգլերեն ու իտալերեն։

ՀԱԿՈԲ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻՆ ճանաչողները նրան բնութագրում են որպես կյանքի հանդեպ ակտիվ դիրքորոշում ունեցող, համառ եւ հետեւողական` աշխատանքային պահանջները վերջնակետին հասցնելու գործում, ազնիվ բնավորությամբ եւ պարտության մասին երբեք չմտածող մարդու: Իր ապրած 63 տարիների ընթացքում նա հասցրել է հսկայական ներդրում ունենալ հայ գիտական մտքի զարգացման գործում, քանի որ ամեն օր աշխարհին բարի լույս է ասել` գիտակցելով, որ հայերիս զարգացման ընթացքը պայմանավորված է գիտության ոլորտում ունեցած նվաճումներով:

Բժիշկ պիտի դառնար, բայց չհասցրեց. 91-ին, լինելով բժշկական համալսարանի 2-րդ կուրսի ուսանող, անդամագրվեց «Նիկոլ Դուման» ջոկատին ու եկավ Արցախ։ Եկավ հայրենի հողը պահելու, եկավ կռվելու ու հերոսանալու։
-Ջոկատի հոգին էր նա ու լավագույն հետախույզը,- մարտական ընկերներն են ասում ու բազում օրինակներով հաստատում։
Քանի՜-քանի՜ անգամ է քայլել-անցել մահվան ճամփեքով՝ իր քաջությամբ օրինակ ծառայելով շատերին։

1940թ. հոկտեմբերի 16-ին Երեւանի պետական համալսարանի եւ բժշկական ինստիտուտի մի խումբ ուսանողներ զորակոչվեցին բանակ։ Նրանց մեջ էր համալսարանի աշխարհագրության ֆակուլտետի ուսանող Կառլոսը, որը զինկոմիսարիատ էր ներկայացել… քամանչով։ Արդեն ճանապարհին, գնացքի վագոնում նրան խնդրում են մի բան նվագել։ Պարզվում է՝ չգիտի։ «Հապա ինչո՞ւ ես գործիքը հետդ վերցրել»,- հարցնում են զարմացած։ «Որ նվագել սովորեմ, ժամանակ շատ կունենամ»,- հանգիստ պատասխանում է նա։

1941թ. հունիսի 14-ին Մոսկվայի 38-րդ միջնակարգ դպրոցում շրջանավարտների վերջին զանգի արարողությունն էր։ Բոլորն ուրախ, անհոգ տրամադրության մեջ էին՝ առջեւում կյանքի մեծ ճանապարհ էր, եւ ոչ ոք չգիտեր, որ ուղիղ մեկ շաբաթ հետո ռումբի պես պայթելու է ահասարսուռ լուրը՝ պատերազմ է սկսվել։ Գրեթե ամբողջ դասարանով կամավոր գրվեցին՝ մեկնելու ռազմաճակատ։

Գնդապետ Հովիկ Ազոյանին առաջին անգամ հանդիպել եմ 98-ի վերջերին։ Վազգեն Սարգսյանի ցուցումով մեր ստեղծագործական խումբը մեկնեց հրամանատար Հովիկ Ազոյանի մասին ֆիլմ նկարելու։ Նախատեսված էր, որ ֆիլմի տեւողությունը չպետք է անցներ 15 րոպեից։ Գունդը օրինակելի էր՝ աչքի ընկած բարձր կարգապահությամբ, մարտական պատրաստվածության հիանալի ցուցանիշներով, հրամանատարն էլ` անցած պատերազմի կրակներով։ 15 րոպեն կարծես թե քիչ էր։ Այնուամենայնիվ անցանք գործի՝ ֆիլմի տեւողության հարցը թողնելով առաջիկային։