ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԻ ՀՆԱՐԱՎՈՐ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐԸ
ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՀՐԴԵՀՆԵՐԻ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ
Անտառային հրդեհները պետք է մարվեն այն կազմակերպությունների կողմից, որոնք տնօրինում են այդ անտառները: Անտառապահը պարտավոր է ի հայտ բերել հրդեհը և միջոցներ ձեռնարկել դրա վերացման համար: Փոքր հրդեհը հանգցնում է անձամբ անտառապահը: Անհրաժեշտության դեպքում օգնության են հասնում կամավորական խմբերը և բնակչությունը:
Անտառտնտեսություններին կից գործում են մասնագիտացված ստորաբաժանումներ` հագեցված հրշեջ ավտոցիստեռնով, բեռնատար մեքենայով, սայլակով մոտոցիկլերով և շարժական մոտոպոմպերով:
Հրշեջ կայանները բաշխվում են հրդեհավտանգ տեղամասերում:
Գործում են նաև ավիացիոն բաժանմունքներ, որոնց կցում են որոշակի անտառատարածքներ:
Առավել հրդեհավտանգ շրջաններում կազմակերպվում են անտառահրդեհային կազմավորումներ:
Հրշեջ պրոֆիլակտիկայում կարևոր է անտառում արգելափակիչ գոտիների և անջրպետների ստեղծումը:
Պրոֆիլակտիկ հակահրդեհային միջոցառում է նաև բնակչության շրջանում տարվող բացատրական աշխատանքը:
ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՀՐԴԵՀՆԵՐԻ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ ԵՂԱՆԱԿՆԵՐԸ
Հրդեհը վերացնում են հետևյալ փուլերով` հրդեհի դադարեցում (բոցերի դադարեցում), տեղափակում, մարում և հսկողություն:
Բնական է` բոլոր եղանակները կախված են հրդեհի տեսակից, ուժգնությունից, չափերից, օդերևութաբանական պայմաններից, տեղանքի բնույթից, հրշեջ ուժերի և միջոցների առկայությունից:
Հանգցնելու հիմնական եղանակներն են` հրդեհի եզրերի ձաղկումը կամ վրան հող լցնելը, արգելափակիչ և հանքաբացված գոտիներ և ակոսներ բացելը, ջուր կամ հրամարիչ քիմիկատային լուծույթներ օգտագործելը, հրաշիջումը (հանդիպակաց կրակ բաց թողնելը):
Հրդեհի եզրերը ձաղկելն անտառային հրդեհը հանգցնելու պարզագույն եղանակն է: Օգտագործում են 1-2մ երկարությամբ ճյուղերի խրձեր կամ ոչ մեծ, առավելապես սաղարթախիտ ծառեր:
Տարածվող կրակի ճանապարհը փակելու, հրաշիջման հենակետային գոտի ունենալու և կասեցված հրդեհը հուսալիորեն տեղափակելու համար ստեղծվում են արգելափակիչ և հանքաբացված գոտիներ և ակոսներ:
Կրակի դեմ տարվող պայքարում անչափ արդյունավետ է ջուրը: Գոլորշիանալով՝ ջուրը կլանում է մեծ քանակությամբ ջերմություն, որի հետևանքով այրման գոտին հովանում է: Սակայն ջուրը վատ ջերմահաղորդիչ է և դուրս է հոսում: Դրա համար նպատակահարմար է գործել ցրիվ շիթով: Որոշ դեպքերում գոլորշին կարող է արգելափակել թթվածնի ներթափանցումը դեպի կրակ:
100մ հրդեհաեզր մարելու համար պահանջվում է 10 րոպե, ծախսվում է 20 լ ջուր:
Դյուրավառ նյութի մեջ ջրի թափանցելիությունը մեծացնելու համար ջրին խառնում են խոնավացուցիչ նյութեր, օրինակ` ծկ-1 սուլֆանոլը:
Հրդեհներ հանգցնելու համար արդյունավետ է հրամարիչ քիմիկատների լուծույթների (քլորական կալցիում, քլորական մագնիում) օգտագործումը:
Մշակված են նաև բազմաթիվ հրդեհաշիջման եղանակներ, ինչպես նաև անտառային հրդեհները հանգցնելու մարտավարական եղանակներ: Անտառային հրդեհները և դրանց հետևանքները բացառելու համար արգելվում է`
♦ անտառում հրդեհավտանգ սեզոնին գետնին գցել վառվող լուցկու, ծխախոտի մնացորդներ,
♦ անտառում թողնել դյուրավառ նյութերով ներծծված թղթեր և շորի կտորներ,
♦ արևի տակ ապակի թողնել,
♦ մեքենայի շարժիչի աշխատանքի ժամանակ բաքը լիցքավորել վառելիքով,
♦ խարույկ վառել և այլն:
6. ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԵՎ ՎՆԱՍԱԿԱՐ ԳՈՐԾՈՆԵՐ
Դասակարգումը: Արտակարգ իրավիճակներում որոնողափրկարարական աշխատանքների կատարումը կապված է մարդկանց վրա վտանգավոր և վնասակար գործոնների ազդեցության հետ:
Վնասակար և վտանգավոր արտադրական գործոններն ըստ մարդու օրգանիզմի վրա ազդեցության բնույթի բաժանվում են` ֆիզիկական, քիմիական, կենսաբանական, հոգեֆիզիոլոգիական տեսակների:
Ֆիզիկական վտանգավոր և վնասակար գործոններն են`
-շարժվող մեքենաներ և մեխանիզմներ,
-արտադրական սարքավորումների շարժվող մասեր,
-տեղաշարժվող իրեր, մասեր, նախապատրաստված նյութեր,
-փլուզվող կոնստրուկցիաներ,
-փլուզվող լեռնային ապարներ,
-աշխատատեղում բարձր փոշոտվածություն և աղտոտվածություն,
-աշխատատեղում օդի բարձր և ցածր ջերմաստիճան,
-աշխատատեղում աղմուկի անթույլատրելի բարձրացում և վիբրացիա (թրթռում),
-աշխատատեղում ինֆրաձայնային տատանումների մակարդակի բարձրացում,
-աշխատատեղում ուլտրաձայների սահմանի բարձրացում,
-աշխատատեղում մթնոլորտային ճնշման կտրուկ բարձրացում և իջեցում,
-օդի խոնավության բարձրացում ու իջեցում,
-օդի բարձր և ցածր իոնացում,
-էլեկտրական շղթայում լարման կտրուկ բարձրացում, որը կարող է անցնել մարդու մարմնի միջով,
-էլեկտրական ճառագայթների մակարդակի բարձրացում,
-բնական լույսի անբավարարություն և աշխատատեղի վատ լուսավորություն,
-պայծառ լույսի առկայություն,
-ուղիղ արտացոլող փայլ,
-ինֆրակարմիր ճառագայթների մակարդակի բարձրացում,
-նախապատրաստվող նյութերի, գործիքների և սարքավորումների վրա սուր, քերծող մասնիկների առկայություն,
-աշխատատեղի գտնվելը գետնից զգալի բարձրության վրա:
Քիմիական վտանգավոր և վնասակար արտադրական գործոններ են`
-ըստ ազդեցության բնույթի` թունավոր, գրգռիչ, քաղցկեղ առաջացնող, մուտագեն, վերարտադրող ֆունկցիայի վրա ազդող,
-մարդու օրգանիզմ ներթափանցելը` շնչառական օրգաններով, աղեստամոքսային տրակտով, մաշկով, լորձաթաղանթով:
Կենսաբանական վտանգավոր և վնասակար արտադրական գործոններն իրենց մեջ ընդգրկում են հետևյալ օբյեկտները`
-պաթոգեն միկրոօրգանիզմներ (վիրուսներ, մանրէներ, սնկեր) և դրանց կենսագործունեությունն ապահովող միջավայր և միկրոօրգանիզմներ (բուսական և կենդանական աշխարհ):
Հոգեֆիզիոլոգիական վտանգավոր և վնասակար արտադրական գործոններն իրենց ազդեցությամբ և բնույթով բաժանվում են`
-ֆիզիկական գերծանրաբեռնվածություն,
-նյարդահոգեբանական ծանրաբեռնվածություն:
Ա. ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
գնդապետ
