Սամվել եւ Արայիկ Մինասյանների նախնիները գաղթել են Խոյից և բնակություն հաստատել Գետաշենի ենթաշրջանի Ազատ գյուղում: Այնուհետև տեղափոխվել են Չեչնիա, որտեղ էլ Գրոզնի քաղաքում ծնվել են եղբայրները: Սուրեն հայրն ու Նինա մայրը այդպես էլ չհամակերպվեցին օտարությանն ու անսովոր միջավայրին: Նաև տանջում էր կարոտը, որը լայնալիճ աղեղի պես միշտ բաց ու լարված է մնում: Իրենց ծննդավայրի տենչը, Ազատ գյուղում մնացած հարազատների և նախնիների շիրիմները: Ընտանիքով վերադարձան Ազատ: Նոր էին հաստատվել և սկսել շենացնել հայրենի օջախը, երբ սկսվեց Արցախյան ազատամարտը և ադրբեջանցիների առաջին հարձակման թիրախ դարձան Էրքեջ, Մանաշիդ, Բուզլուխ, Ազատ գյուղերը:

ԵՊՀ հայ գրականության ամբիոնի վարիչ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սամվել Մուրադյանի եւ Ռուզաննա Կրպեյանի (Թաթուլ Կրպեյանի քույրը) հետ Ստեփանակերտում հյուրընկալվեցինք Արա Ավանեսյանի քրոջ՝ Կարինեի տանը: Ամուսինը հրաշալի, կիրթ, Արցախյան ազատամարտին իր ավանդը բերած եւ նաեւ անչափ հյուրասեր մարդ էր, – պատմում է ԵՊՀ «Վարդանանք» ակումբի նախագահ տիկին Սաթենիկ Աբրահամյանը:

Էլմիրա Աղայանն իր մարտական կենսագրությունն սկսեց Արցախի հերոս Սամվել Բաբայանի հրամանատարությամբ գործող գումարտակից: Պատրաստակամության եւ պատասխանատվության շնորհիվ կարողացավ քայլ առ քայլ հաղթահարել մարտական ծառայության դժվարությունները:
Ազատամարտի առաջին շարքերի մարտիկներից էր հայրենյաց պաշտպան հայ կինը: Նա մենակ չէր. Աղայանների ամբողջ գերդաստանն էր ելել Ազատամարտի:

Տիկին Սուսաննայի համար ուրիշ խորհուրդ ունի հուլիսի 23-ը: Այդ օրը ծնվեց ավագ որդին` առաջնեկը, որին Նվեր անվանակոչեցին: Ամուսինը` Արկադյան, ցնծության մեջ էր: Հետո ծնվեցին Նախշունը, Նորիկը: Ադրբեջանցիները գրավեցին Հարությունագոմերը՝ հայրը նրանց տեղափոխեց թիկունք, իսկ ինքը մնաց ծննդավայրը ազատագրելու: Արկադյան հերոսաբար զոհվեց… Նվերը 7 տարեկան էր, Նախշունը` 5, իսկ Նորիկը` 2 տարեկան: Հայրիկի զոհվելուց հետո Նվերը վերադարձավ հայրենի գյուղ, որտեղ ապրում էին եւ՛ հորական, եւ մորական տատիկ-պապիկները:

Երբեմն խաղաղության ժամանակ չստացված հարսանիքները հաճախ իրականություն են դառնում հենց պատերազմի ժամանակ: Այսպիսին է կյանքը: Արցախյան ազատամարտի մասնակիցներ Լյովա և Կատյա Մանուկյանների ընտանիքը նույնպես «պարտական է» պատերազմին, քանի որ հենց այդ տարիներին է ստեղծվել ու կայացել իրենց օջախը:

Անձրևաբեր ամպերը եկել-կախվել են գյուղի վրա: Մառախուղ է պատել չորս դին: Գարուն էր, ու գարնան հետ անկողին էր ընկել Նունուֆար տատը, որին մեծ ու փոքր գյուղում Նունո տատ են ասում: Ծնվել է դարասկզբին Հայոց ձորի շուրթին թառած Խերք գյուղում: Ապրած երկար տարիներից, որոնք սպիներ թողեցին տատի հոգում, մաշվել են ոսկորները, ականջները մի քիչ ծանրացել: Տարիներն անտեսանելի կորացրել են գեղեցիկ հասակը, գլխաշորի տակ խնամքով թաքցված երկար վարսերը դարձել են ճերմակ- ճերմակ՝ իր մանկության տարիներին Հայոց ձորը ծրարող ձյան նման: Անգամ չնչին թվացող մանրուքները նա հիշում է, պատմում:

Ես նրանցից մեկն եմ, ովքեր ապավինում են համերաշխության ու համագործակցության ուժին եւ հավատում են, որ մենք միայն այն ժամանակ կկարողանանք փրկել ու պաշտպանել մեր ժողովրդին, վառել մեր հանգած օջախների կրակը եւ չկորցնել ապագայի հույսը, երբ իրար կհասկանանք եւ կգործենք համերաշխ։
…Գործի ձեռնարկել, հավաքել մեր ուժերը, խտացնել անխառն սիրով, իրարու ձեռք երկարել՝ այս է իմ պատգամը։