«Հայ զինվորի» բազմաթիվ ընթերցողներ նամակներ են գրել ինձ՝ խնդրելով պատմել Արցախի հերոս Մենուա Հովհաննիսյանի կյանքի ու սխրանքի պատմությունը, նկարել երկնագույն, խորունկ աչքերով մարտիկի հոգու դիմանկարը։ Ես, բնականաբար, դիմեցի Մենուա Հովհաննիսյանի մորը՝ լրագրող Կարին Տոնոյանին։

Աշխարհի տարբեր ծայրերում «սպիտակ բանակի» մարտիկներին՝ բժիշկներին նվիրված բազմաթիվ հուշարձաններ կան: Հուշարձաններից մեկի վրա տպավորիչ մակագրություն է. «Խոնարհվում ենք՝ բոլոր ողջ մնացածների կողմից»:

Դեռ 1988 թ. սկզբներին Հանրապետության քաղաքներն ու գյուղերը հեղեղած ցույցեր ու երթեր, անկախության կոչերով պաստառները ձեռքներին մարդիկ՝ տարբեր հույզերով ու տրամադրություններով, որ դառնում էին օրվա կադրն ու հայտնվում թերթերի առաջին էջերին: Լուսանկարիչ Հակոբ Բերբերյանը վստահ է՝ անկախությունն արժեք է, երբ դու դրա տերն ես, իսկ մեր ժողովուրդը պատերազմի միջոցով ամրագրեց իր հայրենիքում ազատ ու անկախ ապրելու իրավունքը: Անկախությունից մինչև Ազատամարտ. հարուստ է լուսանկարչի ֆոտոդարանը:

…Սպասող մոր աչքերը դեռ նայում են նույն պատուհանից, նույն ճանապարհին, նույն դարպասին, որտեղից որդուն կռվի դաշտ ճանապարհեց։ Կնճիռների տակ է թաքցնում իր ցավերը Լիդա մայրիկը՝ սրտում դեռ չմարելով իր հույսը, որ որդին անպայման գալու է մի օր։ Արցախյան ազատամարտից մինչև մեր օրեր. միայն տարեթվերն են փոխվում, ցավը նույնն է մնում։

Արցախյան առաջնագիծ է շտապում հայուհիների հերթական մարտախումբը։ Հաղթանակն իսկապես այլընտրանք չունի, երբ հայկական բնագծերը պաշտպանող խրամատում երեք սերունդ է կանգնում, երբ տղամարդկանց կողքին զենքը ձեռքին մեր կենսատարածքն են պաշտպանում նաեւ կանայք։ Այս պատերազմը համազգային համախմբում եւ ուժերի գերլարում է պահանջում…

Հրետանավոր, տանկիստ, գնդացրորդ, մոտոհրաձիգ… Բոլորը մի մարդու նման պատրաստ են մեկնելու ռազմաճակատ:

Վեցամյա Անդրանիկն ամեն օր, աչքը բացելուն պես, մայրիկին նույն հարցն է ուղղում՝ ե՞րբ ենք գնալու մեր տուն, որ դպրոց գնամ, որ ընկերներիս հետ խաղամ: