Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին տարին չորս անգամ է տոնում մեր Աստծու փրկագործ Խաչի՝ քրիստոնյաների պարծանքի և Եկեղեցու պսակի տոնը: Սուրբ խաչի մեծ և առաջին տոնը կատարվում է սեպտեմբերի 14-ի մոտակա կիրակի օրը և կոչվում է «Խաչվերաց»: Երկրորդ տոնը կոչվում է «Գյուտ Խաչի», երրորդը Սուրբ Խաչի երևման տոնն է, որն այս տարի նշվում է մայիսի 22-ին, իսկ չորրորդը կոչվում է «Վարագա Սուրբ Խաչ»:

-Աֆո՛, քո խենթություն, քո ծռություն ծնված օրից քեզ հետ կմեծնա, հասակ կառնի։ Մենք կծերանանք, դու ավելի կխենթանաս։ Աֆո, ինչ լավ է՝ դու խմիչքի հետ սեր չունես։ Ես էլ սեր չունիմ, համա մի բաժակ կխմիմ, որ քո խենթությունը հասկնամ։
Հաճախ էր այս խոսքերը կրկնում երջանկահիշատակ, մեր կորուսյալ աշխարհի տարեգրությունը մեզ ավանդած այրը՝ Մուշեղ Գալշոյանը։ Ու հրաշալի մտավորականն ու գրողը մեկ էլ ձեռքը թափով զարկում էր սեղանին.

Բենիկը ծառայում էր սահմանային զորամասերից մեկում:
Մի անգամ, երբ պատրաստվում էի զորամաս գործուղման մեկնել, զանգեցի տիկին Անահիտին և հարցրի թե ինչ հաղորդեմ Բենիկին:
– Մի փոքրիկ կապոց չե՞ք հասցնի Բենիկիս,- խնդրեց տիկին Անահիտը:
Ես Բենիկի ծնողներին՝ Միշա և Անահիտ Հարությունյաններին, չէի ճանաչում, սակայն լսել էի, որ առողջական խնդիրներ ունեն ու ամեն անգամ բարձրադիր գոտում տեղակայված զորամաս գնալ-գալը, հատկապես հայրիկի համար, դժվար էր, ուստի համաձայնեցի: Պայմանավորվեցինք հանդիպել «Հայ զինվորի» խմբագրությունում:

Ի՞նչ է պսակը։
– Պսակը այր ու կնոջ ամուսնության խորհուրդն է։
Ինչո՞ւ է ամուսնությունը խորհուրդ։
– Որովհետեւ այր եւ կնոջ միավորությունը օրհնվում եւ կնքվում է Աստուծո անունով. «Աստուծո միացրածը մարդը թող չբաժանի» [Մատթ. ԺԹ 5-6]։
Պողոս առաքյալը այր եւ կնոջ ամուսնական միավորությունը նմանեցնում է Քրիստոսի՝ Իր Եկեղեցու հետ միությանը։

«Զրույց զինվորի հետ» գրքի հերոսուհու համար երջանկություն է, երբ վարդի բուրմունքի պես ձուլվում է հայրենիքի շաղ ու շողին: Արցախ երկիրը մի դրախտավայր է, որտեղ արարվում է սերը: Զինվորն է կանգնած սահմանին. նա պահպանում է հող հայրենին: Հայրենիքի կամքը ապառաժ քար է, «քարը մետաքս է, ազնիվ ոսկի…»: Քարե վահանով հայրենիքը պաշտպանում է իր զավակին: Իսկ զավակը, որ զինվոր է, քարե նետով խոցում է թշնամուն:
«Զրույց զինվորի հետ» գիրքը Անուշ Հարությունյանի չորրորդ գիրքն է, որը ինքնահաստատման ճշմարիտ վկայություն է:

Սուրիկ եղբայրս կնոջ՝ Վարդուշի հետ Դաշքեսանի Խաչակապ գյուղի մեր հայրական տանն էր: Օր օրի սպասում էինք եղբորս առաջնեկին: Լարված օրեր էին: Սումգայիթի, Բաքվի ջարդերից հետո օդը լցված էր ատելությամբ: Երբ հարսիս ծննդաբերության ցավերն սկսվեցին, մի կերպ հասցրինք Դաշքեսանի հիվանդանոց, որտեղ չկարողանալով օգնություն ցուցաբերել, խորհուրդ տվեցին հասցնել Գանձակ՝ Կիրովաբադ,- պատմում է Վալյա Մալխասյանը,- Աստծո կամքով, մեծ դժվարությամբ, բարի մարդկանց օգնությամբ մի կերպ տեղ հասանք:

Հայաստանյաց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու սրբազան արարողություններից մեկը մատաղն է։
Տակավին նախաքրիստոնեական շրջանում շատ ժողովուրդներ իրենց կուռքերին ու չաստվածներին գոհություն ու փառք մատուցելու նպատակով բազմապիսի զոհաբերումներ էին կատարում։ Նրանց թվում էր նաեւ հայ ժողովուրդը։ Սակայն փրկչական 301 թվականին՝ Հայաստանում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակվելուց հետո, Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ Հայրապետը, ժողովրդի մեջ արմատացած հեթանոսական զոհաբերությունների վերաիմաստավորման միջոցով ողորմածություն եւ կարոտյալներին օգնություն ցուցաբերելու հնարավորություն տեսնելով, դրանք քրիստոնեականացրեց.