Մտածում եմ՝ հիրավի տեղին է ասված. «Մարգարեն իր գավառում պատիվ չունի»։ Բայց, չգիտես ինչու, պրոֆեսոր Մուրադյանի խոսքերն ինձ շատ ավելի դիպուկ, մանավանդ պարզ ու հասկանալի են թվում. «Ծառի բնի հաստությունը կտրելուց հետո է միայն երեւում… Մարդը մեր կողքին էր, մեզ հետ, բայց մենք արժեքը չիմացանք։ Անփոխարինելի մարդ էր»։ Եվ այս խոսքերին հաջորդում է երկարատեւ ու ծանր մի լռություն, սակայն որքա՜ն աղաղակող։ Եվ իմ՝ «երախտապարտ ժողովուրդ չենք» բարձրաձայն մտորումը, ավելի քան անտեղի ու ավելի քան անհեթեթ է հնչում։
Հանուն արդարության, սակայն, ասենք, որ Հակոբ Անասյանի՝ ընդամենը գիտության թեկնածուի անունը զարմանալիորեն, այնուամենայնիվ տեղ է գտել Հայկական սովետական հանրագիտարանում։

1992թ. փետրվարի 19-ին Ղարագալի գյուղի մոտ նորից հայտնվեցին ուղղաթիռներ, այս անգամ՝ ադրբեջանական օդուժի: Դրանք վարում էին նախկին ԽՍՀՄ-ի՝ տարբեր ազգությունների օդաչուները, որոնք պայմանագրով ծառայության էին անցել Ադրբեջանի ԶՈւ-ում: Նրանք օդային գրոհներով զգալի վնաս էին հասցնում ե՛ւ ազատամարտիկներին, ե՛ւ խաղաղ բնակչությանը: Ադրբեջանական բանակի ագրեսիան ուղեկցվում էր ուղղաթիռների օրեցօր հզորացող հարվածներով: 1992թ. ապրիլի 8-ին ադրբեջանական ՌՕՈւ-երն «ստանում են» իրենց առաջին ինքնաթիռը` «Սու-25»-ը: Օդաչու, լեյտենանտ Վաղիֆ Բախտիար-օղլի Կուրբանովը գրոհիչը գողացել էր Սիտալ-Չայ քաղաքում տեղակայված ռուսական օդանավակայանից:

Ադրբեջանական բանակի զորամասերից մեկում փետրվարի 20-ին կատարված հերթական սպանդը ցնցել է այդ երկրի հասարակությանը: Հիշեցնենք, որ զինվորներից մեկը մարտական հենակետում գնդակահարել է իր 6 ծառայակիցներին եւ ինքնասպան եղել:
Միջադեպը շոկի մեջ է գցել Ադրբեջանի նախագահին. նրա արձագանքը կտրուկ էր եւ բուռն. անմիջապես պաշտոնազրկել է զորամիավորման հրամանատար գեներալ-մայոր Չինգիզ Շաֆիեւին եւ նրա կոչումն իջեցրել մեկ աստիճանով: Նրա փոխարեն նշանակվել է Բաքվի կայազորի հրամանատար գեներալ-լեյտենանտ Ռովշան Աքպերովը, որը, ի դեպ, Ադրբեջանի 250 «ազգային հերոսներից» մեկն է եւ Ալիեւի ամենավստահելի գեներալը:

Փետրվարի 13-22-ը ՌԴ` աճող սերնդի ռազմահայրենասիրական դաստիարակության ամրապնդման 2011-2015թթ. պետական ծրագրի շրջանակներում Պերմի երկրամասի ներքին գործերի վարչության ոստիկանության վարժարանում անցկացվեց «Պատանի հայրենասերների 9-րդ միջազգային հավաք»-ը, որին մասնակցեց երեսուներկու թիմ Ռուսաստանից, Ուկրաինայից, Բելառուսից, Ղազախստանից, Տաջիկստանից եւ առաջին անգամ` Հայաստանից: Կազմակերպիչները նախապես գործունեության մասին տեղեկացել, ապա եւ հրավեր էին ուղարկել ՀՀ ՊՆ Մոնթե Մելքոնյանի անվան ռազմամարզական վարժարան: Պերմ էին մեկնել վարժարանի տասը սաներ, նրանց ուղեկցում էին վարժարանի պետ գնդապետ Վ. Ոսկանյանը, պետի տեղակալ մայոր Կ. Ավագյանը, ֆիզպատրաստության ավագ հրահանգիչ ենթասպա Ն. Սարգսյանը, կրթօջախի բուժծառայության պետ կապիտան Ե. Մխչյանն ու ավագ բուժքույր ենթասպա Իրինա Ոսկանյանը:

«Որ մեծագիր Սպարապետը մեր օրերում մեր կողքին իրոք կայացել էր, որ հանձին նրա մենք մեզանում մեր մսից ու արյունից հունցած արտասովոր մեկն ունենք, մեկը՝ որ օրհասի հանդիման մեր կասկածն ու տագնապը մեզնից բոլորից ամենախորն էր թաքցնում, մեկը՝ որ մեր վհատության ու անկման խորատի տեղ հույսի, հավատի ու վստահության բարձունքն էր հառեցնում…»։ Այդ զգալի էր եւ իր կենարար ողջությամբ, բայց առավել քան զգալի է այսօր՝ իր սպանիչ բացակայությամբ, երբ մեր յուրաքանչյուրի ու հանուրի ընթացքին տարտամ շփոթ է ներքաշվել, երբ մեր բոլորի հորիզոնը կրճատվել է ամբողջ փարսախներով, երբ այսօրվա ու վաղվա միջեւ կանգնած ենք մեր հասակների ոչ այն շիտակ պահվածքով, ինչպես կանգնած էինք կորովի իր ներկայությամբ»։

Երբ գնդապետ Ս. Սեդրակյանը նշանակվեց զորամասի հրամանատար, հենց նույն տարում զորամասը ճանաչվեց լավագույնը զորատեսակի կազմում, այնուհետեւ պարգեւատրվեց «Վարդան Մամիկոնյան» շքանշանով։ Բնականաբար, նման բարձր պարգեւը նախեւառաջ զորամասի անցած մարտական ուղու արժանի գնահատականն էր, բայց նաեւ հաշվի էին առնվել ուսման եւ ծառայողական կարգապահության մեջ արձանագրված բարձր արդյունքները։ 2009թ. կրկին ճանաչվեցին լավագույնը եւ պարգեւատրվեցին պատվո դրոշով։ Զարգացնելով հաջողությունը՝ 2010թ. դարձյալ ցույց տվեցին բարձր արդյունքներ եւ երրորդ անգամ ճանաչվեցին լավագույն հրետանային զորամաս։

Դեռ Մարտակերտի նահանջի օրերին ԼՂՀ-ում սկսվեց կանոնավոր բանակի հաստիքային կառուցվածքի մշակումը, ինչը, կյանքի կոչվելով անմիջապես մարտերի ժամանակ, ենթադրում էր փոխել գործող կապի ողջ համակարգը: Եվ ստեղծվեց զինվորական կապի կազմակերպման դասական կառուցվածք:
Սա առավելապես կազմակերպական հարց էր, որի լուծման համար հարկ էր հստակեցնել զորքերի ենթակայությունը, որից հետո միայն պարզ կդառնար, թե որ ստորաբաժանմանը կապի ինչ միջոցներ են անհրաժեշտ, հանգուցային կայանները որտեղ պիտի տեղակայվեն եւ ըստ այդմ՝ ով ինչ հաճախականություններում է աշխատելու, որոնք են հիմնական եւ որոնք՝ պահեստային հաճախականությունները, կապի որ կայանքն ում հետ է համագործակցելու եւ այլն: