Թեև հայ ժողովուրդը շատ մեծ ավանդ ուներ նախկին ԽՍՀՄ-ի ռազմաօդային ուժերի ստեղծման ու զարգացման գործում, այնուամենայնիվ, կայսրության փլուզումից հետո այդ զորատեսակի ունեցվածքից գրեթե ոչինչ չստացավ։ Մինչդեռ, հաշվի առնելով ժամանակի հրամայականը, ռազմական ավիացիայի հայ մասնագետները, ապավինելով սեփական ուժերին, ձեռնամուխ եղան խիստ անհրաժեշտ զորատեսակի ստեղծման աշխատանքներին։ Շրջափակման մեջ գտնվող մեր երկիրը դժվարությամբ ձեռք բերեց և տեղ հասցրեց առաջին ուղղաթիռներն ու ինքնաթիռները, ստեղծվեց օդաչուների, մասնագետների պատրաստման սեփական դպրոցը՝ թռիչքատեխնիկական ուսումնարանը։

Պատերազմի ժամանակ Մարտակերտի շրջանի տարածքը ամենադաժան կռիվների թատերաբեմ է եղել, որտեղ փայլուն հաղթանակների հետ ունեցել ենք նաև ցավալի կորուստներ. շրջանի մի շարք բնակավայրեր դեռևս հեծում են ադրբեջանական գերության մեջ, իսկ տեղերից տարհանված բնակիչները աշխարհով մեկ սփռված՝ աչքները հետդարձի ճամփին, սպասում են թե կգա՞ բաղձալի օրը, երբ իրենք կվերադառնան ու նորից կկենդանացնեն իրենց երբեմնի շեն բնօրրանը։ 1992թ. Մարտակերտը քանիցս ձեռքից ձեռք է անցել և վերջնականապես ազատագրվել միայն նույն թվականի հուլիսի 23-ին։ Այս տարի լրանում է այդ պատմական իրադարձության 20 տարին։ Մարտակերտը տարեցտարի ծաղկում ու բարգավաճում է, բնակչության թիվն էլ գնալով ավելանում է ոչ միայն ծնելիության, այլև ներգաթողների շնորհիվ։

Փոխգնդապետ Ս. Տիտանյանը ծառայել է տարբեր զորամասերում։ Դասակի հրամանատարից հասել է գումարտակի հրամանատարի պաշտոնի։ Սերում է զինվորական ընտանիքից։ Հայրը՝ Միքայել Տիտանյանը, գնդապետ է, հրետանավոր։ Հարգանքի արժանի զինվորական, որն իր ավանդը բերեց Արցախյան ազատամարտին։ Եղբայրը՝ Մուշեղը (այժմ փոխգնդապետ), դեռ 16-ը չլրացած, նույնպես միացել է հորը և այժմ մարտավարություն է դասավանդում Գյումրիի մանկավարժական համալսարանի ռազմական ամբիոնում։

1994թ. մայիսին Բիշքեկում ստորագրված հրադադարի պայմանագիրը դիվանագիտական մեծ հաջողություն էր Ադրբեջանի ղեկավարության համար։ Փաստացի լուծված խնդրի անտեսումն ու առկախումը բխում էր Ալիևների կոռումպացված վարչակարգի և որոշ արտաքին ուժերի շահերից։ Թե քանի անգամ են ամենաբարձր մակարդակով հրադադարի պայմանագրի պահանջները հարգելու, առաջնագծում դիպուկահարներ չպահելու, չկրակելու պայմանավորվածություններ ձեռք բերվել, արդեն դժվար է հաշվել։ Իրականությունն այն է, որ Ադրբեջանը վարում է ջայլամի քաղաքականություն և մշտապես, օրական տասնյակ, հարյուրավոր կրակոցներով խախտում է բոլոր պայմանավորվածությունները և առաջնագծում ստեղծում ավելորդ լարվածություն։

Փոխգնդապետ Հ. Թևոսյանի հրամանատարությամբ գործող մոտոհրաձգային զորամասը 2011թ. ուստարվա մարտական պատրաստության արդյունքներով ճանաչվել է լավագույնը և պարգևատրվել փոխանցիկ պատվադրոշով։

-Ստորաբաժանումների` ստուգողական պարապմունքների և զորավարժությունների ժամանակ ցուցաբերած գերազանց արդյունքների շնորհիվ հենց հնարավոր եղավ հասնել նման բարձր արդյունքների, ինչի շնորհիվ զորամասը ճանաչվեց առաջինը,- մեզ հետ զրույցում շեշտեց հրամանատարի տեղակալ փոխգնդապետ Գ. Ավանեսյանը։

Մայիսի 12-ին մենք նշեցինք զինադադարի 18-րդ տարին։ Տարիներ շարունակ մենք գտնվում ենք ո՛չ պատերազմ, ո՛չ խաղաղություն իրավիճակում։ Վերջին տարիներին թշնամին անընդհատ ուժեղացնում է լարվածությունը առաջնագծում ինչպես պատահական կրակոցներով, այնպես էլ նշանառու, իսկ վերջին երկու տարիներին շատացել են հատկապես խոշոր տրամաչափի նշանառու զինատեսակներով կրակոցները, որոնք հաճախ զուգակցվում են դիվերսիոն-հետախուզական խմբերի ներթափանցմամբ, ինչը փաստում է, որ Ադրբեջանի ղեկավարությունը Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորումը տեսնում է միմիայն ռազմական ճանապարհով։

Մայիսը մեր երկրում հաղթանակների և խաղաղության հաստատման խորհրդանիշն է… Եվ մայիսյան տոների շարքում ՀՀ ազգային և ԼՂՀ պաշտպանության բանակներում հպարտորեն նշվում է զորատեսակներից առաջինի՝ Հակաօդային պաշտպանության զորքերի ստեղծման օրը։ Տոն, որը չափազանց համահունչ է հաղթական բոլոր տոներին։ Գաղտնիք չէ, որ հենց նրանք` Արցախի առաջին ՀՕՊ ստորաբաժանումների առաջին մարտիկները, ոչնչացնելով հակառակորդի ուղղաթիռները, սկսեցին Արցախի երկնքում ադրբեջանական օդուժի գերիշխանությունն ի չիք դարձնելու գործընթացը, որն ունեցավ փայլուն ավարտ, կամ, որ նույնն է, ավարտվեց տեղացի և վարձկան օդաչուներով համալրված ավիացիայի խայտառակ պարտությամբ։ Չես գերիշխում օդում, պարտված ես ցամաքում, սա է ժամանակակից պատերազմների տրամաբանությունը, և հենց սրան էլ հանգեց մեր թշնամի հարևանն իր սկսած պատերազմում։