Ուշադիր նայեք ձեր շուրջը. Սամվել Մկրտչյանի պես ճակատագիր ունեցող հարևան, բարեկամ, համագյուղացի, համաքաղաքացի կամ էլ պարզապես ծանոթ, համոզված ենք, հաստատ կունենաք… Նրանք շատ են՝ հարյուրավորներ, հազարավորներ, որոնք իրենց կյանքը չեն խնայել մեր հայրենիքի, մեր ազատության համար…
Ի՞նչ եք կարծում, մենք՝ անհատներս, հասարակությունը, մեր պետությունը, ասել է թե՝ հայրենիքը, չի՞ թերացել, և կամ չե՞նք թերանում նմանների նկատմամբ, արդյոք ամեն ինչ անո՞ւմ ենք նրանց կյանքը գեթ փոքր-ինչ թեթևացնելու, ծանր կորուստների ցավը փոքր-ինչ մեղմելու համար… Եվ ինչ եք կարծում, որտե՞ղ են մեր բացթողումները, որոնք՝ մեր թերացումները, ո՞ր ոլորտներում՝ բարոյակա՞ն, սոցիալակա՞ն…

Մադաթովի մտահղացումը պսակվեց լիակատար հաջողությամբ. խուճապի մատնված թշնամին սկսեց անկանոն նահանջել, ինչը շուտով վերածվեց բացահայտ փախուստի: Առաջինը մարտադաշտից ճողոպրեց Մեհմեդ Միրզան` լքելով շահի ընտրյալ ջոկատը` գվարդիան, որը գլխովին ջախջախվեց: Ռուսական զորքերը տիրացան նաև մեծաքանակ ռազմավարի` մի քանի հրանոթ, շուրջ 2000 հրացան, անհամար քանակությամբ զինամթերք և պարեն:
Այս փայլուն հաղթանակի համար հայազգի զորավարը պարգևատրվեց ադամանդակուռ սրով` «Քաջության համար» մակագրությամբ:

Ռուսական զորախմբի մերձենալուն պես բաշիբոզուկների առաջապահ ջոկատը մարտի չբռնվեց, այլ արագորեն նահանջեց դեպի Բայանդուր: Իշխան Օրբելիանին, առանց նախազգուշական միջոցներ ձեռք առնելու, նետվեց հետապնդելու թշնամուն: Բայանդուրի մերձակայքում ռուսական զորախումբն անսպասելիորեն ընկավ գյուղի շրջակա բարձունքների վրա դիրքավորված թշնամու հրետանային ուժգին կրակի տակ, որին հաջորդեց թուրքական մեծաքանակ ուժերի հարձակումը: Սակայն Օրբելիանու զորքերը կարողացան դիմակայել թվաքանակով շուրջ վեց անգամ գերակշռող թշնամու հզոր ճնշմանը և չընկրկեցին:

1945 թվականի օգոստոսի 6-ին և 9-ին ամերիկյան ռազմաօդային ուժերը ճապոնական Հիրոսիմա և Նագասակի քաղաքների վրա նետեցին մարդկության պատմության մեջ առաջին ատոմային ռումբերը։
Ճառագայթահարման հետևանքով մահը, որը 1945թ. օգոստոսին ոչնչացրեց հարյուր հազարավոր ճապոնացիների, վրա հասավ նաև Լոս Ալամոսի գիտնականներից մեկին, որը մեծ ավանդ էր ներդրել ԱՄՆ ատոմային ռումբի ստեղծման գործում։

Ռուս-պարսկական առաջին պատերազմից հետո 1813թ. կնքված Գյուլիստանի պայմանագրով Ռուսական կայսրության տիրապետության տակ անցավ նաև Արևելյան Հայաստանի գավառների մի մասը` Շիրակը, Արցախը, Լոռին, Ղազախը, Զանգեզուրը: Պարսից արքունիքը, ինչ խոսք, այդպես էլ չհաշտվեց տարածքային այս կորուստների հետ: Շուտով, Անգլիայի և Ֆրանսիայի հրահրմամբ նոր զինված առճակատում բռնկվեց Ռուսաստանի և Պարսկաստանի միջև:

1850-ական թվերի սկզբին եվրոպական հզոր տերությունների միջև դիվանագիտական սուր առճակատում էր առաջացել: Բուն շարժառիթը Մերձավոր Արևելքում իրենց քաղաքական ազդեցությունը հաստատելու ձգտումն էր: Այս հողի վրա, ոչ առանց Անգլիայի և Ֆրանսիայի հրահրման, կտրուկ սրվեցին Ռուսաստանի և Օսմանյան Կայսրության փոխհարաբերությունները: Թուրքիան մերժեց Ռուսաստանի վերջնագրային պահանջը, որ վերաբերում էր Օսմանյան Կայսրության տարածքում բնակվող ուղղափառ ժողովուրդների ծանր կացության բարելավմանը: Սա, ի վերջո, հանգեցրեց ռուս-թուրքական նոր պատերազմի (1853-1856) սանձազերծման, որը պատմության մեջ առավել հայտնի է Ղրիմի կամ Արևելյան պատերազմ անունով:

-Վարսենիկ ջան, թռիր մի բաժակ սառը ջուր բեր…
Գյուղը սնվում է Լուսաղբյուրի և Յոթ վերք մատուռի աղբյուրներից։ Մերուժանի այգու ջուրը գալիս է Յոթ վերք մատուռի աղբյուրից… Գյուղը շատ հնում՝ պատմիչ Հովհաննես Դրասխանակերտցու վկայությամբ, կոչվել է Վարդենիս։
Մերուժանի տնից քիչ հեռու հայրական տունն է, որտեղ ծնվել, մեծացել են 5 երեխաները։ Առաջնեկը Գրետա քույրն էր, որը ծնվեց պատերազմից առաջ։ Մնացած չորս եղբայրները ծնվեցին, երբ ընտանիքի հայրը՝ Սենեքերիմը, վերադարձավ պատերազմից։ Հետո ավագ քույրը եղբայրների համար դարձավ և՛ քույր, և՛ փոխարինեց ծնողներին։