Կոմպոզիտոր Ղազարոս Սարյանի հետ զրուցելուց առաջ ես բազմաթիվ հարցեր էի պատրաստել, որոնք չկարողացա տալ, որովհետեւ ժամանակը չհերիքեց։ Մոտ 3 ժամ տեւած զրույցը գրեթե ամբողջությամբ Հայրենական պատերազմի ու մեր բանակի մասին էր։ Ղազարոս Սարյանը խոսում էր ոգեւորությամբ, հուզմունքով, վերապրում էր անցյալը։ Մենք պայմանավորվեցինք կրկին հանդիպել եւ զրուցել նրա կենսագրության մյուս ժամանակահատվածների ու այլ թեմաների մասին։ Սակայն, ցավոք, մեր երկրորդ հանդիպումը չկայացավ։

Հարգելի խմբագրություն
Ձեր թերթի միջոցով առիթ եղել է շնորհակալությունս ու գոհունակությունս հայտնել հայոց բանակի N զորամասի բոլոր սպաներին, հրամանատարներին, զինծառայողներին, որտեղ ծառայում է իմ թոռնիկը՝ Գոռ Պողոսյանը։ Այն, ինչին ես եմ ականատես եղել՝ այցելելով թոռնիկիս, վեր էր ամեն տեսակի պատկերացումներից ու լսածներից։ Ճիշտ է ասված՝ լավ է մեկ անգամ տեսնել, քան հազար անգամ լսել։

Վայոց Ձորի մարզը, որի վարչական տարածքի մեջ են մտնում Ջերմուկ քաղաքը, Եղեգնաձորի եւ Վայքի շրջանները, զորակոչի համար ամենադժվար ժամանակներում անգամ կատարել է իր առջեւ դրված առաջադրանքները։ Մեր այցի օրը զորակոչային եռուզեռ էր Վայքում, որն ավելի տոնական էր դարձրել զորամասից ժամանած նվագախումբը։ Զինկոմիսարիատի բակում ասեղ գցելու տեղ չկար։ Բանակ զորակոչվող հայորդիներին ճանապարհելու էին եկել հարազատներ, ընկերներ, բարեկամներ։

-«Հավսա՛ր»,- հրամայում եմ բարձրաձայն։ Ձայնս անակնկալ բարձր է հնչում առավոտվա լռության մեջ եւ հնչեղ արձագանքվում է դպրոցի չորս պատերի ներսում։ Անհարմար եմ զգում՝ մյուս դասերը խանգարելու համար, բայց դե, զինվորական հրամանը չես կարող շշուկով տալ։ Ճարահատ նույն խրոխտ, հրամանատարական ձայնով գոռում եմ. «Զգա՛ստ»։ Եվ իմ սաները՝ բարձրդասարանցիներ՝ տղա-աղջիկ, գլուխները վեր են ցցում, կուրծքներն առաջ են մղում ու քարանում դպրոցի ընդարձակ շարահրապարակում։

Արդեն տասներեք տարի է, ինչ իմ ընտանիքը բնակվում է Քաշաթաղում։ Երբ իմացա, որ Քաշաթաղի գյուղերին ուսուցիչներ են պետք, առանց երկար-բարակ մտածելու որոշում կայացրի։ Շատերը զարմանում էին, թե ինչպես եմ թողնում մայրաքաղաքային կենցաղն ու գնում բնակվելու նորակառույց գյուղում, որտեղ տարրական հարմարություններ չկան։ Շատերը պնդում էին, որ ես երբեք գյուղում չեմ ապրել, չեմ պատկերացնում, թե ինչ դժվարություններ են ինձ սպասում, ու որոշ ժամանակ հետո ստիպված վերադառնալու եմ Երեւան… Ես հիմա կարող եմ ասել, որ գիտակցաբար ինձ զրկել եմ մայրաքաղաքում ապրելու հարմարավետությունից ու գնացել եմ գյուղ, որ կրթեմ աշակերտներին, որ դպրոցը գործի, ու մարդիկ չլքեն իրենց ծննդավայրը, որ սահմանամերձ շենը ապրի, որ մի ընտանիք էլ ավելանա… Ես կարող եմ իմ արածը որպես սխրանք ներկայացնել, բայց… այդ դեպքում անկեղծ չեմ լինի։

Մեր տանը մի հին, դեղնած, Հայրենական մեծ պատերազմից առաջ էլ արված լուսանկար կա։ Մայրս ամեն անգամ ձեռքով շոյում է լուսանկարում պատկերված երեք տղամարդկանց դեմքերն ու հանդարտ լաց է լինում։ Լուսանկարում երեւացող մարդկանցից մեկը մայրական պապս է, մյուս երկուսը՝ նրա երկու եղբայրները։ Ճակատագրի չար կամքով եղբայրներից միայն մեկը, ամենափոքրը՝ պապս է պատերազմից ողջ տուն վերադարձել, մյուս երկուսը զոհվել են։

Մեր բանակը 18 տարեկան է՝ քո հասակակիցը։ Դու ավելի երիտասարդ ես, դու չես տեսել, թե ինչպես կազմավորվեց ազգային բանակը, ինչպես հայ տղամարդիկ խորհրդային բանակի համազգեստի փոխարեն հայկական ազգային բանակի համազգեստ հագան։ Քեզ համար սեփական անկախ երկրի ազգային բանակի իրողությունը այնքան սովորական է, այնքան բնական ու օրինաչափ, որքան երկրիդ եռագույն դրոշը, պետական օրհներգը, զինանշանը..