Տավուշի մարզում տեղակայված զորամասի ժամկետային զինծառայող Արա Մարգարյանը նամակ էր հղել «Հայ զինվորի» խմբագրությանը. «Մամուլից տեղեկացա, որ երգիչ Մարթեն Յորգանցը Հայաստանում է: Իմ մանկության ամենասիրելի ու բարի երգերը նրա անվան հետ են կապված: Մայրս ասում էր` եթե ծուլություն անես, Ճկույթիկի պես փոքրիկ կմնաս (հիշեք Յորգանցի հայտնի երգը): Մարթեն Յորգանցն է ինձ սովորեցրել հայկական այբուբենը` իր հրաշալի երգով…. Վաղուց չեմ լսել Մարթեն Յորգանցի երգերը….. շատ կուզենայի իմանալ՝ ինչպե՞ս է նա, ինչո՞վ է զբաղված… Կուզենայի մանրամասներ իմանալ նրա կենսագրությունից: Ես կարդացել եմ, որ նա Ֆրանսիայում չի ծնվել, այլ Թուրքիայում…»:

Կատարելով մեր սահմանապահ զինվորի խնդրանքը, ֆրանսահայ երգիչ ՄԱՐԹԵՆ ՅՈՐԳԱՆՑԻՆ հյուընկալեցինք «Հայ Զինվոր» թերթի հյուրասրահում:

-Պարոն Յորգանց, այս հարցազրույցը սահմանապահ զինվոր Արա Մարգարյանի խնդրանքով է: Նա սիրով է հիշում Ձեր երգերը, որոնք զարդարել են իր մանկությունը, և ափսոսում է, որ Դուք առաջվա պես հաճախ չեք այցելում հայրենիք, ու Ձեր երգերը հաճախ չեն հնչում հիմա:

-Շնորհակալ եմ մեր զինվորին, որը սիրում-հիշում է իմ մանկական երգերը: Ինչ վերաբերում է Հայաստան այցելելուս, ես ամեն տարի գալիս եմ Հայաստան: Պարզապես, գերադասում եմ երգել մարզերում, գյուղերի բնակչության համար, քանի որ, ըստ իս, նրանք ավելի շատ ունեն իմ երգերի կարիքը: Մարզերում իրականացվող մշակութային միջոցառումները այնպիսի ակտիվությամբ չեն լուսաբանվում, ինչպես մայրաքաղաքային համերգներն ու ներկայացումները, այդ պատճառով էլ թերթերը չեն տեղեկացնում, որ ես հայրենիքում եմ ու երգում եմ հայ ժողովրդի համար: Ես ամեն տարի 7-8 համերգ եմ ունենում հայրենիքում` երգում եմ հայկական ռոմանսներ, ֆրանսիական, իտալական երգեր, մի խոսքով, թող զինվոր եղբայրներս իմանան, որ ես երբեք չեմ կտրվել հայրենիքից:

-Ժամանակին Դուք շատ հանրաճանաչ էիք… Մի առիթով ասացիք, որ 138 համերգ եք ունեցել Երևանում: Ձեր երգերը մարդկանց շուրթերին էին, Ձեր երգերը հնչում էին ամենուր:

-Որովհետև ես սրտով եմ երգում: Իմ երգերը իմ հույզերն են` իմ սերը, իմ կարոտը, իմ ցավը, իմ կորուստներն ու իմ հաղթանակները, այդ պատճառով էլ դիպչում են ունկնդրի սրտին: Այո՛, ինձ սիրում էին հայրենիքում, ու կարծում եմ՝ հիմա էլ են սիրում… Ես առաջին անգամ եկա Հայաստան 1988-ին, երբ երկիրս վիրավոր էր, երբ մարդիկ խոցված էին, ես օտարության մեջ ծնված արևմտահայի զավակ էի, ու իմ ժողովուրդն ինձ մոր պես իր գիրկն առավ:

-Յուրաքանչյուր տարագիր արևմտահայ ընտանիք իր սրտառուչ պատմությունն ունի…

-Ես Պոլսում եմ ծնվել, ապրել եմ Թուրքիայում: Հետո իմ ընտանիքը տեղափոխվել է Ֆրանսիա: Հորս կողմից լուսավորչական, մորս կողմից հայ կաթոլիկ եմ, Թուրքիայում ծնված ու կյանքիս մեծ մասը Ֆրանսիայում ապրած հայ եմ: Սովորել եմ Մխիթարյան վարժարանում: Մինչ օրս հայկական դպրոցները Պոլսում հրաշալի հայեցի կրթություն են տալիս իրենց սաներին (23-24 դպրոց ունենք, եկեղեցիներ ու զորավոր հայկական համայնք): Մեկ ամիս առաջ գնացի իմ դպրոցը, իմ դասարանը տեսնելու: Դպրոցը լեփ-լեցուն էր աշակերտներով: 1974-ից հայերեն եմ երգում, մինչ այդ երգել եմ իտալերեն, ֆրանսերեն, իսպաներեն, անգլերեն, բայց հայերեն երգերը մի ուրիշ սիրով են հնչում իմ շուրթերից: Ինձ հրավիրում են երգելու աշխարհի բոլոր հայկական գաղթօջախներից, և ես երգում եմ բոլորի համար: Ես համեստ մարդ եմ, սիրով երգում եմ բոլոր նրանց համար, ովքեր իմ երգերը լսելու ցանկություն ունեն` լինի ռեստորան, որևէ ընտանեկան հավաքույթ թե մեծ համերգասրահ: Այս անգամ Հայաստան եկա Վաղարշապատ երգի-պարի համույթի հրավերով, համույթի հիմնադրման տասնամյակին նվիրված հանդիսությանը մասնակցելու: Պիտի երախտագիտություն հայտնեմ Մադոյան ընտանիքին՝ ջերմ ընդունելության և համերգը բարձր մակարդակով կազմակերպելու համար: Երգեցի 7000 հոգանոց լսարանի առջև: Անչափ ուրախ եմ, որ կրկին հայրենիքում եմ: Շատ էի կարոտել… Ես Հայաստանի սիրահար եմ:

-Ինչո՞ւ… Հայաստանը լա՞վն է, թե՞ պարզապես Ձեր հայրենիքն է:

-Լավն է… և իմ հայրենիքն է: Շատ եմ սիրում մեր ժողովրդին և շատ եմ հպարտանում նրանով: Մենք արարող ժողովուրդ ենք, մեր իշխանությունները պիտի ժողովրդին աշխատելու հնարավորություն տան, և Հայաստանը կծաղկի: Ես շատ ուրախ եմ, որ այսօր Հայաստանն ու Սփյուռքը հասկանում են իրար. նախկինում ինչ-որ խորթություն կար: Հիմա մենք մի ժողովուրդ ենք ու մի հայրենիք ունենք: Հայաստանը Սփյուռքին իր երկիրը շենացնելու հնարավորություն տվեց և սեփական երկրում արմատ գցելու իրավունք… Հայաստանը Սփյուռքին հայրենիք տվեց: Հայաստանի ժողովուրդը գիտուն է, բանիմաց, …հասարակ տաքսու վարորդը այնքա~ն բան գիտի: Ֆրանսիայում այդպես չէ, Թուրքիայում այդպես չէ: Հայ մարդը ջանասեր է, ընդունակ է, դա է պատճառը, որ մենք մեր հացը գտնում ենք օտար երկրում: Օտարները մեզ հարգում են: Մենք կառուցեցինք զրոյից ու ստեղծեցինք այսպիսի ուժեղ բանակ… Վերջին շրջանի լարված իրադարձությունների ժամանակ մենք, շունչներս պահած, հետևում էինք դրամատիկ դեպքերի ընթացքին: Մեր զինվորներն ու զինվորականները հերոսություն արեցին, հասարակ հայ տղան դյուցազնի արյուն ունի իր երակներում: Ես 1996 թվին երգել եմ Արցախում: Զորամասում հայ զինվորներ տեսա, տանկեր, զենքեր՝ ԲԱՆԱԿ, ՀԱՂԹԱՆԱԿ… հայրենիքիս ուժը տեսա: Այնպես երջանիկ էի… Տարիներ անց կրկին Արցախ գնացի. ավերակ, վիրավոր Արցախը դրախտ էր դարձել:

Հիմա խոսքս ուղղում եմ այն տղային` զինվոր Արային, որի խնդրանքով հիմա զրուցում ենք ես ու դու: Արա ջան, տղա՛ս, դու իմ երկրի զինվորն ես, ու ես քեզ սիրում եմ: Ես բախտ չունեցա զինվոր լինելու, դու ունեցար: Երանի~ քեզ: Հայրենիքը լավ պահիր, Արա՛ ջան: Քեզ ու քո ընկերներին բարի ծառայություն եմ մաղթում: Աստված պահապան բոլորիդ:

ԳԱՅԱՆԵ ՊՈՂՈՍՅԱՆ