Հայերեն | На русском | In English
Հունվարի 19-ին լրանում է Հրանտ Դինքի մահվան 11-րդ տարելիցը:
Հրանտ Դինքը իր սպանությունից երկու օր առաջ հարցազրույց է տվել Թղթակիցների միջազգային կազմակերպության անդամներ Էլեն Ռուդնիցկիին եւ Միրկո Շվանիցին՝ ռուսաստանյան «Նովոստի» գործակալության համար: Ստորեւ որոշ կրճատումներով ներկայացվող հարցազրույցը, ըստ ռուսաստանյան գործակալության, Դինքի վերջին հարցազրույցն է:
-Պարոն Դինք, Ձեր «Ակոս» թերթում հանդես եք գալիս ի պաշտպանություն Թուրքիայի ոչ միայն հայ, այլեւ բոլոր փոքրամասնությունների: Չե՞ք վախենում:
-Իհարկե, վախենում եմ: Եթե ուզում եք իմանալ, այդ վախը ինձ հետապնդում է ամեն օր: Դուք երբեւէ հետեւե՞լ եք աղավնուն: Նա ամբողջ ժամանակ գլուխն է պտտում, ցնցվում է յուրաքանչյուր շրշյունից եւ պատրաստ է նվազագույն առիթի դեպքում թռչել հեռու: Դա չի կարելի կյանք անվանել, միայն թե ես, ի տարբերություն աղավնու, ոչ մի տեղ չեմ կարող թռչել:
-Վերջին ամիսներին երկու անգամ դատարանի առջեւ կանգնեցիք թուրք ազգը վիրավորելու համար: Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուքին եւս մեղադրում էին, սակայն, ի տարբերություն Ձեզ, նրան չդատեցին: Ինչպե՞ս ստացվեց:
-Ինձ դատապարտեցին 6 ամսվա պայմանական ազատազրկման: Ոչ ոք չի կարող գուշակել, թե ինչո՞ւ տխրահռչակ 301-րդ հոդվածի պատճառով, որը քրեական հետապնդում է նախատեսում թուրք ազգը վիրավորելու համար, ինչ-որ մեկին դատում են, իսկ ինչ-որ մեկին՝ ոչ: Ձեւակերպումը այդ հոդվածի, որի վերացումը արդարացիորեն պահանջում է Եվրամիությունը, ցանկացած դատավորի ձեռքերին ազատություն է տալիս: Ուղղակի իմ բախտը չբերեց դատավորի հարցում: Նա ինձ մեղադրեց նրանում, թե իբր պնդել եմ, որ թուրքերի արյունը կեղտոտ է: Ինչը, անշուշտ, լիակատար զառանցանք է:
-Դուք հրատարակում եք «Ակոս» թերթը: Դրա տպաքանակը մեծ չէ: Ինչո՞ւ է Թուրքիայում որոշ մարդկանց այն այդչափ վտանգավոր թվում:
-Ճիշտ է. թերթի տպաքանակը շուրջ 6 հազար է: Որոշակի ուժերի անհանգստացնում է, որ այն կարդում են շատ ավելի մեծ թվով մարդիկ, եւ ոչ միայն Թուրքիայում:
-«Ակոսը» համարվում է հայկական փոքրամասնության թերթը: Ինչո՞ւ է այն լույս տեսնում թե՛ հայերեն եւ թե՛ թուրքերեն լեզուներով:
-Հենց այդ պատճառով էլ այն այդչափ վտանգավոր է մեր հասարակության որոշակի ազգայնական շրջանակների համար: Մեր թերթը ճշմարտությունն է պատմում հայերի ցեղասպանության մասին: Բայց, միաժամանակ, այդ իրադարձությունը վերաբերում է պատմությանը, որից մենք պետք է դասեր քաղենք:
-Իրո՞ք այդքան վատ է Թուրքիայում հայ լինելը:
-Դե, եթե ինչ-որ մեկը բերանը փակ է պահում, ապա դժվար թե խնդիրներ ունենա: Բայց ինձ համար նույնիսկ պատանեկությանս շրջանում դժվար էր դպրոցում երգչախմբի հետ երգել այն մասին, թե որքան հպարտ եմ, որ թուրք եմ: Իհարկե, մեր երկրում կան հպարտանալու բաներ, բայց ախր ես թուրք չեմ: Հասարակայնության ներկայացուցիչները սիրում են վկայակոչել, որ երկրում հայկական մանկատներ եւ հայկական դպրոցներ կան: Սակայն այն մասին, որ այդ դպրոցներից հեռացնում են քաղաքական կյանքին մասնակցողներին, նրանք նախընտրում են լռել: Իմ դեպքում, սակայն, այդպես էլ եղավ:
-Ե՞րբ Ձեր հանդեպ իսկական խտրականություն զգացիք:
-Բանակում ծառայությունս ավարտելով՝ ես կարող էի շարունակել զինվորական կարիերաս եւ սպա դառնալ: Այն ժամանակ ես արդեն ամուսնացած էի, երկու երեխա ունեի եւ սպասում էինք երրորդին: Որպեսզի կոչում ստանամ, ես, ինչպես եւ բանակի իմ շատ թուրք ծառայակիցներ, քննություններ տվեցի: Դրանից հետո սպայի կոչման բոլոր հավակնորդներին պետք է հերթով կանչեին եւ հատուկ մեդալներ շնորհեին: Չկարդացին միայն իմ անունը: Եվ այդժամ ես հասկացա. աշխարհիկ պետություն դարձած Թուրքիայում անհնար է դառնալ սպա, եթե դու մահմեդական չես: Այդժամ ես իրականում առաջին անգամ հասկացա, թե ինչ է նշանակում Թուրքիայում հայ լինելը:
-Ձեր թերթի վերջին համարի նյութերից մեկում հարց եք տվել. «Ի՞նչն է ինձ թիրախ դարձնում»:
-Ի դեպ, այդ հարցի պատասխանը ավելի շատ հայերին էր վերաբերում, քան թուրքերին: Ես, ինչպես շատ հայեր, չեմ նախընտրում վտանգի դեպքում գլուխս թաքցնել: Բայց ուր կարող է հասցնել ամբողջ ժամանակ թաքնվելը, հենց դուք՝ գերմանացիներդ, պատմության ընթացքում ձեզ վրա զգացել եք, եւ ոչ միայն դուք: Հենց դա է ինձ թիրախ դարձնում, եւ, ցավոք, ոչ միայն ինձ: Իմ ընտանիքին եւս այդ ամենը առնչվում է: Կնոջ եւ երեխաների համար հեշտ չէ իմանալ, որ իրենց հայրը անընդհատ հաշվեհարդարի սպառնալիքներ է ստանում՝ թե՛ հեռախոսով եւ թե՛ էլեկտրոնային փոստով: Տեսնո՞ւմ եք, երբ ես սկզբում ինձ համեմատում էի աղավնու հետ, ապա՝ որովհետեւ աղավնին, որքան էլ վախենում է, այնուհանդերձ, ուզում է ազատության մեջ լինել: Եվ դա հենց այն է, ինչի համար ես պայքարում եմ՝ որպեսզի բոլորս ազատության մեջ լինենք: Որպեսզի գոյություն ունեցող կարգին երբեւիցե վերջ տրվի:
-Բայց կարող էիք հեռանալ այս երկրից …
-Գոնե դուք մի խոսեք այդ մասին: Բավական է արդեն, որ ամբողջ ժամանակ դա լսում եմ բարեկամներիցս: Ես ուզում եմ պայքարս շարունակել այստեղ: Չէ՞ որ դա միայն իմ պայքարը չէ: Դա բոլոր նրանց պայքարն է, ովքեր ձգտում են Թուրքիայի ժողովրդավարացմանը: Եթե ես հանձնվեմ եւ հեռանամ երկրից, դա խայտառակություն կլինի բոլորի համար: Այս երկրում ապրել են իմ նախնիները, այստեղ են իմ արմատները, եւ ես իրավունք ունեմ մեռնել այն երկրում, որտեղ ծնվել եմ:
