Առաջին իսկ օրերից հայրը, երեք եղբայրներն ու ամուսինը այնտեղ էին։ Հազվադեպ էր տեսնում նրանց. օրեր, ամիսներ սահմանամերձ գյուղերի պաշտպանական դիրքերում էին։ Նստում էր լուռ, պատուհանի տակ, ու կողքին հացի կապոցը դրած, հայացքը՝ դիմացի լեռներին՝ անշարժանում էր։ Գնացողներ քիչ կային, որ հացը նրանց հետ ուղարկեր։ Իսկ հետ եկողներն իրենց հետ բերում էին զոհված ընկերներից մեկնումեկին… Արդեն առավոտները սկսում էր գլխացավով։

Այս պատմությունն ինձ պատմել է Արսեն անունով մի տղա, որ ապրում էր կարծեմ նախկին Սևանի շրջանի Ցամաքաբերդ գյուղում։
– Ծնողներս արդեն երեք աղջիկ ունեին եւ նոր երեխայի էին սպասում,- այսպես սկսեց իր պատմությունը նա։ -1962 թվականն էր։ Մայրս հղի էր, եւ հասկանալի պատճառով ծնողներս շատ էին ուզում, որ տղա ծնվի։ Եվ մատաղ են խոստանում Սեւանա վանքին։ Մատաղի օրը մեր ողջ գերդաստանր գալիս Է եկեղեցի։ Հայտնի է, որ խորհրդային տարիներին վանքը, մասնավորապես՝ Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին, թանգարան էր։ Նրանք բարձրանում են եկեղեցի, իրենց ուխտն անելուց հետո իջնում են ներքեւ՝ լճի ափ՝ ճաշակելու մատաղը։ Հայրս որոշում է միսը ընդունված կարգով եփելու փոխարեն խորոված անել։

Երբ 1982թ. էկրաններին ցուցադրվեց «Շաոլինի վանքը» ֆիլմը, այն միանգամից մեծ արձագանք առաջացրեց ոչ միայն արեւելյան մարտարվեստի երկրպագուների, այլեւ հազարավոր մարդկանց մեջ: Բոլորին գերեց այդ վանքի վանականների վարպետությունը, ճկունությունը, ուժը, արժանապատիվ ապրելակերպը, եւ շատերը ցանկացան տիրապետել այդ մարտարվեստին: Ֆիլմին հետեւեցին նրա հաջորդ սերիաները` «Շաոլինի որդիները» եւ «Շաոլինի մարտարվեստները»:

Անմահությունը ուղեկիցն է բոլոր ժամանակների։ Օտարին Դուշման դարձած, մեզ համար այնքան սիրելի Վարդան Ստեփանյանը ապրեց ընդամենը 26 գարուն, սակայն անվախճան է նրա երկնային ճանապարհը, որն ապրողներս չափում ենք, հաշվում տարիներով։ Վարդան Ստեփանյանի քույրը՝ հայոց լեզվի եւ գրականության ուսուցչուհի Արմենուհին, մարտի 9-ին, երբ դասարան մտավ, 4-րդ դասարանի աշակերտ Գրիգոր Երեմյանը ոտքի կանգնեց ու առաջարկեց մեկ րոպե […]

Էրզրումի նահանգի գյուղերից մեկում էր ապրում ազգությամբ հույն Լազարն իր բազմանդամ ընտանիքով։ Դուստրերից Քրիստինեն իր գեղեցկությամբ, իր երկար վարսերով գերել էր Մանուկի սիրտը, որն էլ մի օր փախցրեց հունաց դստերը։ Տարիների հետ ծնվեցին 5 երեխաները՝ Ավետիսը, Մարիամը, Սամսոնը, Գայանեն, Դավիթը, որոնք հաշտության կամուրջ դարձան հայ եւ հույն ընտանիքների միջեւ։ Այսպես ապրում էին մինչեւ մեծ եղեռնը։ Ամուսինը երկու երեխաների հետ զոհ գնաց թուրքի յաթաղանին։ Մյուս երեխաներն էլ հիվանդացան, սառեցին, մնացին գաղթի ճամփին։

Եվ Աստված ասաց. «Եղիցի լոյս, և եղեւ լոյս»։
Եվ այդ օրվանից ի վեր Աստված աշխարհը լցրեց հրաշքներով։
Մեզ շրջապատող բնությունը, բացվող ու մթնող օրը արեւի լույսով ու վերջալույսով, դեպի ծովերի անհունը շտապող գետերը, թռչունների ճռվողյունը սովորական իրողություններ են։ Փոքրիկ մի ծիլ ճեղքել է ասֆալտի կարծրությունը եւ գլուխը մեկնել է դեպի արևը։ Հողի ջերմությունից հատիկը ճաք է տալիս, ու աշխարհը լցվում է բարիքով։ Եվ քանի՜-քանի՜ աղոթաձայն մրմունջ է առաքվում առ Աստված, որ Նա պահպանի հողը ճեղքող ծիլը։

Ճանապարհի կողքի առատ խոտը, մոշի թփերը ծածկել-բուժել են պատերազմից վիրավոր հողի վերքերը։ Նայում ես, ու մշուշվում են աչքերդ՝ փորձում ես գտնել ամեհի կռվի ելած մեր քաջերի ոտնահետքերը, համբուրել այն հողը, որտեղով անցան նրանք, անցան կրակի, բոց ու շանթի նման…
Ձորերով հոսում է Աղավնագետը, որն իր պայծառ, ջինջ ու կապույտ ջրերով պատմում է այն, ինչ կատարվեց 20-րդ դարավերջին…