«Որ մեծագիր Սպարապետը մեր օրերում մեր կողքին իրոք կայացել էր, որ հանձին նրա մենք մեզանում մեր մսից ու արյունից հունցած արտասովոր մեկն ունենք, մեկը՝ որ օրհասի հանդիման մեր կասկածն ու տագնապը մեզնից բոլորից ամենախորն էր թաքցնում, մեկը՝ որ մեր վհատության ու անկման խորատի տեղ հույսի, հավատի ու վստահության բարձունքն էր հառեցնում…»։ Այդ զգալի էր եւ իր կենարար ողջությամբ, բայց առավել քան զգալի է այսօր՝ իր սպանիչ բացակայությամբ, երբ մեր յուրաքանչյուրի ու հանուրի ընթացքին տարտամ շփոթ է ներքաշվել, երբ մեր բոլորի հորիզոնը կրճատվել է ամբողջ փարսախներով, երբ այսօրվա ու վաղվա միջեւ կանգնած ենք մեր հասակների ոչ այն շիտակ պահվածքով, ինչպես կանգնած էինք կորովի իր ներկայությամբ»։

Դեռ Մարտակերտի նահանջի օրերին ԼՂՀ-ում սկսվեց կանոնավոր բանակի հաստիքային կառուցվածքի մշակումը, ինչը, կյանքի կոչվելով անմիջապես մարտերի ժամանակ, ենթադրում էր փոխել գործող կապի ողջ համակարգը: Եվ ստեղծվեց զինվորական կապի կազմակերպման դասական կառուցվածք:
Սա առավելապես կազմակերպական հարց էր, որի լուծման համար հարկ էր հստակեցնել զորքերի ենթակայությունը, որից հետո միայն պարզ կդառնար, թե որ ստորաբաժանմանը կապի ինչ միջոցներ են անհրաժեշտ, հանգուցային կայանները որտեղ պիտի տեղակայվեն եւ ըստ այդմ՝ ով ինչ հաճախականություններում է աշխատելու, որոնք են հիմնական եւ որոնք՝ պահեստային հաճախականությունները, կապի որ կայանքն ում հետ է համագործակցելու եւ այլն:

1992թ. սեպտեմբերի 14-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով ավիացիայի վարչությունն առանձնանում է ՀՕՊ վարչությունից եւ դառնում առանձին կառույց: Ստեղծվում են առանձին զորամասեր եւ ստորաբաժանումներ:
Պատերազմի ժամանակ հայկական փոքր ռազմական ավիացիայի միջոցով, սպառազինության կիրառմամբ, լեռնային տեղանքում կատարվել են մի քանի տասնյակ մարտական թռիչքներ: Հիմնականում գործել են «Մի-24» մարտական ուղղաթիռների օղակներ եւ զույգեր: Որպես կանոն, նրանց հետ թռել են նաեւ «Մի-8» ռազմատրանսպորտային ուղղաթիռները: Վերջիններս եւս հարվածներ են հասցրել հակառակորդի կրակակետերին եւ մարտական դիրքերին:

1991թ. փետրվարի 24-ին, երբ դաշնակիցների զորքերը ԱՄՆ գլխավորությամբ սկսեցին Իրաքի դեմ ցամաքային օպերացիան, Իրաքի ղեկավար Սադամ Հուսեյնը բարկացած անպատվել է ԽՍՀՄ նախագահ Միխայիլ Գորբաչովին` նրան անվանելով «խաբեբա» և պնդելով, որ Գորբաչովը կամ բավականաչափ ազդեցություն չունի, կամ էլ պարզապես չի ցանկանում կասեցնել ԱՄՆ նախագահ Բուշին: Այս մասին գրում է «The New York Times»-ը` վկայակոչելով 2003թ. ամերիկացիների հափշտակած իրաքյան արխիվի գաղտնազերծված փաստաթղթերը:

Ավարտելով ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետը՝ աշխատանքի էի անցել Վանաձորի «Ավտոգենմաշ» արտադրական միավորումում, որտեղ լազերային թվածրագրավորմամբ հաստոցներ էին արտադրում: Բաժնի պետ էի, երբ սկսվեց Շարժումը: Գործարանը մեխանիկական ժամանակակից արտադրամաս ուներ, եւ գիշերները զենք ու զինամթերք էինք պատրաստում: 92-ի աշնանը սպայական առաջին զորակոչով մեկնեցի ծառայության: Երկու ավտոբուսով հանրապետական զինկոմիսարիատ հարցազրույցի գնալիս պարզեցի, որ բոլորս համալսարանականներ ենք: Ասես ԵՊՀ շրջանավարտների հանդիպման օր լիներ, բայց առջեւում պատերա՛զմ էր, որը դարձավ մե՛ր պատերազմը:

17 տարի առաջ, փետրվարի 4-ին, Մարտակերտ շրջկենտրոնի անկումից ուղիղ յոթ ամիս անց, ԼՂՀ ինքնապաշտպանության ուժերն ու հայաստանյան կամավորական ջոկատները, պաշտպանությունից անցնելով հակահարձակման, սկսեցին նույնանուն շրջանի ազատագրումը: Դրան նախորդեց 93-ի հունվարի 10-ից թշնամու ձեռնարկած կատաղի հարձակումը, որը, սակայն, ձախողվեց:
Հունիսի 12-ին Հյուսիսային Արցախում զրահատեխնիկայի վարձկան անձնակազմերի ձեռնարկած լայնածավալ հարձակման օրերից մինչեւ 93-ի փետրվարի 4-ը շատ բան էր փոխվել: Վարձկանները, հասկանալով ինչն ինչոց է, հեռացել էին՝ մեծապես թուլացնելով Ադրբեջանի զինված ուժերը, իսկ ԼՂՀ-ում սկսել էին կանոնավոր բանակ ստեղծել, զորատեսակներում մարտական ուսուցում իրականացնել, եւ փետրվարի առաջին իսկ օրերին պարզվեց, որ Մարտակերտի անկումից հետո անցած ամիսները կողմերը տարբեր կերպ էին օգտագործել:

1992թ. հուլիսին, Շահումյանի անկումից հետո, այնտեղ մնացած ինքնապաշտպանական ուժերին դուրս բերելու գործում եւս ներգրավվել են ուղղաթիռներ, որոնք գնալիս անցել են Սարսանգի ջրամբարի վրայով, սակայն վերադառնալիս վնասվել եւ հրաշքով են տեղ հասել:
Պատերազմի ամենաակտիվ փուլերից էր 1992թ., երբ սպառազինությամբ հայերին գերազանցող ադրբեջանցիները իսկական պատուհաս դարձած ռեակտիվ համազարկի «Գրադ» կայանքներով հրթիռակոծում էին հայկական բնակավայրերը: Ինքնապաշտպանական ուժերի հրամանատարությունն ուղիներ էր որոնում հակահարված տալու համար, անհրաժեշտ էր նման մի համակարգ Արցախ տեղափոխել: