Language:

  • Հայերեն
  • Русский
  • English

Պատմության էջերից

ԱՂԴԱՄԻ ԱԶԱՏԱԳՐՈՒՄԸ

Շուշիի ազատագրումից հետո Ստեփանակերտի համար շարունակում էր սպառնալիք մնալ Աղդամը, որտեղից քաղաքը հրետակոծում էին 152մմ հեռահար հրանոթներով, միաժամանակ փորձելով ճեղքել Ասկերանի ուղղության պաշտպանությունը եւ ուղիղ գծով մտնել Ստեփանակերտ: Աստիճանաբար պարզ դարձավ` քանի դեռ «գայլաորջը» չի վերացել, ԼՂՀ մայրաքաղաքն ու Ասկերանը դատապարտված են: Եվ Շուշիից հետո գերխնդիր դարձավ Աղդամի ազատագրումը:

1944թ. սեպտեմբերին Երեւանից Մերձբալթյան 1-ին ռազմաճակատ մեկնեց Հայֆիլհարմոնիայի ժողովրդական երգի-պարի համույթը՝ վաստակաշատ երաժիշտ Թաթուլ Ալթունյանի ղեկավարությամբ։ «Մարտական» այդ խումբը՝ բաղկացած քսանութ հոգուց, պետք է համերգներ տար 2-րդ եւ 6-րդ գվարդիական, 51-րդ, 43-րդ համազորային դիվիզիաների եւ 3-րդ ավիացիոն միավորման ռազմիկների ու հրամանատարների համար, կրակոտ երգերով ու պարերով բարձրացներ կռվողների հայրենասիրական ոգին, ավելի բորբոքեր ատելության կրակը թշնամու նկատմամբ։

Նուբարյան գերդաստանի նախահայրը համարվում է 18-րդ դարի հայ զորապետ Նուբար Մելիքյանը, որը, ըստ պատմագիտական աղբյուրների, եղել է Չավնդուրի իշխանը, աջակցել Դավիթ-Բեկին եւ ապստամբության ավարտից հետո ընտանիքով տեղափոխել Զմյուռնիա։ Նրա որդին՝ Մկրտիչը, զբաղվելով առեւտրական գործերով, տեղափոխվել է Կ. Պոլիս, որտեղ էլ ամուսնացել է եգիպտահայ մեծահարուստ, հետագայում Եգիպտոսի արտաքին գործերի եւ առեւտրի նազիր (նախարար) Պողոս Յուսուֆյանի քրոջ հետ։ Նրանց ամուսնությունից ծնված զավակներն էլ իրենց պապի անունով սկսել են կրել Նուբարյան ազգանունը։

Շելկովնիկովների (Շելկովնիկյաններ) գերդաստանը խոր հետք է թողել 19-20-րդ դարերի հայ եւ ռուս իրականության մեջ, աչքի ընկել ինչպես ռազմական, այնպես էլ գիտության եւ մշակույթի ասպարեզներում։
Ռուսական բանակի գեներալ-մայոր էր Բեհբութ Շելկովնիկովը (1837-1878), որը ծնունդով Նուխի, այժմ՝ Շաքի քաղաքից էր։ Մոսկվայի առաջին կադետական կորպուսի, Գլխավոր շտաբի Նիկոլաեւյան ակադեմիայի սաներից էր, 1855թ. Ղրիմի, 1877-78թթ. ռուս-թուրքական պատերազմների մասնակից։

ԳՆԴԱՊԵՏ ՇԱՏԵԼՎՈՐԴԻ «ՍԵՎ» ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆԸ

1919թ. մարտին գեներալ Թոմսոնը նշանակվում է Անդրկովկասում բրիտանական ուժերի գլխավոր հրամանատար: Մինչ այդ նա Ադրբեջանում Անգլիայի ռազմադիվանագիտական միսիայի ղեկավարն էր: Բաքվում նրան փոխարինում է գնդապետ Շատելվորդը: Վերջինս շարունակում է իր նախորդի` Արցախը հօգուտ Ադրբեջանի բռնազավթելու քաղաքականությունը եւ փորձում ուժով ու խաբեությամբ մարզը ենթարկել Ադրբեջանին:
Այդ նպատակին հասնելու միջոցներից մեկը Ղարաբաղի լեռնային արոտավայրերում ադրբեջանցի քոչվորների ոչխարների հոտերը արածեցնելու պահանջն էր:

ՀԱՅ ՌԱԶՄԱԳԻՏԱԿԱՆ ՄՏՔԻ ԿՈԹՈՂԸ

Հայոց պատմությունը հարուստ է պատերազմներով, ճակատամարտերով ու պարտիզանական կռիվներով: Դրանք տեղի են ունեցել հայ ժողովրդի` թե՛ պետականություն ունենալու շրջանում եւ թե՛ օտար լծի տակ գտնվելու պայմաններում:
Պահպանվել են բազմաթիվ տաղանդավոր զորավարների եւ զինվորականների անուններ, նրանց սխրագործությունների պատմություններ: Պահպանվել են նաեւ պատերազմների եւ ճակատամարտերի նկարագրություններ, որոնք խոսուն վկայություններն են հայ ռազմագիտական տաղանդի:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԽԵՂԱԹՅՈՒՐՈՒՄԸ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՊԱՏՄԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ

Հայտնի է, որ ժամանակակից թուրքական, ինչպես նաեւ ադրբեջանական պատմագրության համար կարեւորագույն թեմաներից են Առաջին համաշխարհային պատերազմը եւ հայերի ցեղասպանությունը: Իրենց հոդվածներում, գրքերում եւ հրապարակային հաղորդումներում նրանք ջանքեր են թափում` հերքելու 1914-1918թթ. հայերի զանգվածային կոտորածներն ու տեղահանությունը: Այդ նպատակի համար ծախսվում են զգալի նյութական միջոցներ: Հրապարակի վրա գտնվող գրականությունը թարգմանվում է հիմնականում անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, ինչպես նաեւ ռուսերեն լեզուներով: Հակահայ բովանդակությամբ գրականությունը ներկայացված է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի նախագահական գրադարանում, եւ հետազոտողը կարող է օգտվել նրանից առանց որեւէ սահմանափակման: