Զորամաս հասնելու ճանապարհին կանգ առանք գյուղի դպրոցի մոտ: Բարեկարգ շինություն է: Բոլոր պայմանները կան երեխաների ուսուցումն առավելագույն արդյունավետ իրականացնելու համար: Աչք է գրավում դրսում՝ հենց շենքի դիմաց գտնվող փոքրիկ ջերմոցը, որը բուսաբանության դասաժամերի գործնական աշխատանքների համար է: Իսկ նախնական զինվորական պատրաստության համար անհրաժեշտ բոլոր պարագաներով ապահովված դասասենյակի պատուհանից երևում է թշնամու հրաձգային զորավարժարանը…

Նոր եմ ծանոթացել դասակի հրամանատարի տեղակալ, ավագ սերժանտ, պայմանագրային Գեղամ Ղազիյանի հետ: Առաջին հայացքից Գեղամը սովորական զինվորական է՝ մյուսներից ոչնչով գրեթե չտարբերվող. միջին հասակ ունի, ամուր կազմվածք, հաճելի դիմագծեր ու ժպտուն աչքեր: Քսանհինգ տարեկան կլինի կամ մի քիչ ավելի մեծ է: Դաշտային նոր համազգեստով է, զենքն էլ պահել է այնպես, ինչպես երդման ժամանակ զինվորն է պահում… Բայց, այնուամենայնիվ, ինձ համար նա յուրահատուկ է… Թեկուզ հենց միայն այն պատճառով, որ հինգ տարի է՝ դիրք է պահում, հինգ տարի է՝ ծառայում է «Եղնիկներում»… Նա մարդու, զինվորի՝ գիշերները չքնող տեսակն է. զենքը ձեռքին կանգնած սպասում է, սպասում ու սպասում… Եվ նրա սուր, անթարթ հայացքը հակառակորդի հենակետերին է ուղղված… Նմանների համար ամուր ոտնատեղը դիրքն է…

Կոտորելը Օսմանյան կայսրության տարածքում միշտ ընդունված է եղել՝ որպես ռազմավարական օրինական գործոն, սակայն հայերի կոտորածի ամենաանտանելի դաժան հանգամանքը (բացի սպանություններից) սպանդի կազմակերպված ցնցիչ մեթոդն էր, որը սկսվում էր ոչ թե թուրքերի վայրագ կրքերի բորբոքումով, այլ մի կոտրված շեփորի միանվագ ու աղավաղված ճչոցով, որ հնչում էր առ ի ազդանշան` գործարանի սուլիչի նմանվող միապաղաղ հնչողությամբ, և որին անմիջապես ենթարկվում էին մասնագիտացած սառնասիրտ մարդասպանները:

…Անկախության կանչին մեր միասնական ու հնչեղ արձագանքը, մեր «Այո»-ն հրաշք գործեց:
Ծնեց անկոտրում այն զինվորին, որին այսօր սառնասիրտ վարձկանից ու զոմբիացած հրոսակից բաժանում է ընդամենը հարյուր քայլ:
Այն զինվորին, որը գիտե սակայն, որ իր եղբայրների ու քույրերի, հայրերի ու մայրերի անդորրն ու խաղաղ քունը, գոյությունն իսկ անէությունից բաժանում է հենց այդ հարյուր քայլը:
Այն զինվորին, որն արկածախնդիր հարեւանին այդ հարյուր քայլը հաղթահարելու ամեն մի փորձի դիմաց ստիպում է վճարել, շատ թանկ վճարել…

ՆԱՏՕ-ի «Գործընկերություն` հանուն խաղաղության» ծրագրի շրջանակներում սեպտեմբերի 15-ից 18-ը «Զառ» ուսումնական կենտրոնում անցկացվեցին ՊՆ խաղաղապահ բրիգադի հրաձգային գումարտակներից մեկի զորավարժությունները: Համաձայն ՆԱՏՕ-ի սահմանած պահանջների՝ ստուգվեց ստորաբաժանման մարտական պատրաստականությունը, ինչպես նաև տեխնիկայով, սպառազինության և թիկունքային այլ միջոցներով համալրվածությունը:

Մառախուղ էր, մի քանի մետր էր տեսանելիությունը: Մարտական հերթափոխը կատարվել էր 16:00-ին, և արդեն 10-15 րոպե սահմանագոտու տվյալ հատվածի պատասխանատուն ես էի՝ շարքային Հայկ Հակոբյանս: Առաջին անգամ չէի դիրքեր բարձրանում, իմ ամեն անգամվա պարտականություններն էի կատարում և ներքուստ հանգիստ էի: Խրամատում կանգնած մտորում էի: Մտքովս հազար ու մի բան էր անցնում՝ կարո՞ղ է արդյոք հակառակորդը առաջխաղացման փորձ կատարել տվյալ տեղանքում, նման բան նկատելիս ի՞նչ է պետք անել և այլն: Մառախուղը մի փոքր հետ քաշվեց: Դիտարկում էի կատարում և զմայլվում գեղեցիկ բնությամբ. ամպի քուլաները կախվում էին լեռների գագաթներից, ապա դանդաղ իջնում դեպի ձորակը, մեկ էլ սրընթաց շարժվում էին տարբեր ուղղություններով, խառնվում իրար, անթափանց շղարշով պատում հսկա լեռը: Նման գեղեցիկ ներդաշնակություն շատերը միայն ֆիլմերում են տեսել:

Հեռվից նկատում եմ ակնարկիս հերոսներին` Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտի ֆիզպատրաստության և սպորտի ամբիոնի դասախոս, փոխգնդապետ Արմեն Հովհաննիսյանին, նրա միջնեկ որդուն` լեյտենանտ Արթուրին՝ ՌԴ բարձրագույն ռազմական ուսումնարանի նախկին կուրսանտին, եւ ընտանիքի ամենափոքրիկին` հնգամյա Արտյոմին: Զինվորականներ են նաեւ Արմեն Հովհաննիսյանի ավագ որդին` Արան, որ դասակի հրամանատար է մարտական հերթապահություն իրականացնող զորամասում, եղբոր որդին՝ Դավիթը, որ կամովին մեկնել է առաջնագիծ: