Language:

  • Հայերեն
  • Русский
  • English

Ճակատագրեր

ԿՅԱՆՔԻ ՃԱՆԱՊԱՐՀ

Սեյրան Չիլինգարյանի կենսագրական տեղեկանքներին ծանոթանալիս (իսկ դրանք շատ-շատ են՝ բնութագրեր հասարակական կազմակերպությունների նախագահների, ջոկատների հրամանատարների, անհատների կողմից։ Սեյրանի մասին գրված է նաև Հ. Միրզոյանի «Արծիվներ», Մ. Բաղդասարյանի «Ազատագրում» և Ն. Վարդերեսյանի «Համայնապատկեր» գրքերում) ինձ հետաքրքրեց մի դրվագ, որտեղից էլ ուզում եմ սկսել իմ ակնարկը։

«ՀԵՐՆ ԱՆԻԾԵՄ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ»

Մի պայծառ գարնանային առավոտ էր։ Փարթամ կանաչի ու ծաղիկների բուրմունքը մարդուն երջանկություն ու խինդ էր պարգեւում։ Անուշ շնկշնկում էր զով քամին։ Ոտներին՝ տրեխ, շալակին՝ փոքր կապոց, մի մանուկ էր գնում՝ աչքն արցունքով լի, սիրտն ու հոգին՝ տագնապած, խռոված։ Ես էի… Մինչ այդ ապրում էի հորեղբորս տանը ու գիտեի, թե նա իմ հայրն է։ Հարեւաններից այդ օրը իմացել էի, որ հայրս զոհվել էր Հայրենական մեծ պատերազմում, իսկ մայրս… կմկմացել էին հարեւանները ու ոչինչ չէին ասել։ Ու գաղտնի հեռանում, փախչում էի։ Հիմա նոր եմ հասկանում, թե ինչու հորեղբորս կինը՝ Մարջանը, որի ամուսինը ռազմաճակատում էր, կանչում էր ինձ եու քրոջս իրենց տուն ու երեխաների հացից մի կտոր մեզ էլ բաժին հանում՝ կամաց մրմնջալով. «Մեղք են երեխեքը, որբ են» (հիմա՝ տարիների հեռվից, երբ վերլուծում եմ նրա արարքը, զարմանում եմ. նեղ, դժվար, պատերազմի ժամանակներում որքա՜ն բարություն եւ գութ կար մարդկանց մեջ, եւ որքա՜ն է այն պակասում հիմա, երբ քիչ թե շատ բարեկեցիկ կյանքով ենք ապրում)։

ՊԵՐՃ ՍՈՂՈՅԱՆԻ «ԴԱՆԹԵԱԿԱՆԸ»

Պերճ Սողոյանը պատերազմ մեկնելու իր որոշումը կայացրեց, երբ օրերից մի օր փոստատարը տուն բերեց հորեղբոր «սեւ թուղթը»: «Ես 1942 թ. ավարտեցի Լենինականի մանկավարժական ուսումնարանը եւ նշանակվեցի հարազատ գյուղի` Հայրենյացի դպրոցի հայոց լեզվի դասատու, սակայն որոշեցի գնալ պատերազմի դաշտ եւ վրեժ լուծել զոհված հորեղբորս համար»:

ՀԻՏԼԵՐԻ ՎԵՐՋԻՆ ԹԻԿՆԱՊԱՀԸ

Ռոխուս Միշը՝ Ադոլֆ Հիտլերի վստահելի մարդկանցից մեկը, ապրեց մինչեւ մեր ժամանակները: 2007 թ. հուլիսի 29-ին նա տոնեց իր իննսունամյակը: Իսկ դրանից ավելի քան կես դար առաջ` 1945 թ. մայիսին, ֆյուրերի թիկնապահը` Ռոխուս Միշը, ավարտեց իր ծառայությունը Բեռլինի բունկերում: Նա իր բոլոր հասակակիցներից ու գործընկերներից երկար ապրեց եւ հիմա երիտասարդ սերնդին շտապում է պատմել այն մարդկանց եւ դեպքերի մասին, որոնց ականատեսն ու մասնակիցն է եղել ճակատագրի բերումով:

ՀԵՐՈՍԸ ՄՆԱՑ ԱՌԱՆՑ ՀԵՐՈՍԻ ԿՈՉՄԱՆ

1941 թ. քսանամյա Մուկուչ Բեկչյանին Կիրովականի Համզաչիման գյուղից չորս երեւանցի երիտասարդի հետ զորակոչեցին բանակ: Նա պետք է սովորեր Ռիգայի ավիացիոն ինստիտուտում եւ դառնար օդաչու: Սակայն երկնքում «ճախրել» նրան այդպես էլ չհաջողվեց: Սկսվեց պատերազմը: Մուկուչ Բեկչյանը հետագա չորս տարիներին պատերազմի դաշտում էր, որտեղ խիզախություն դրսեւորեց, ինչի համար էլ երկու անգամ ներկայացվեց Հերոսի կոչման, բայց այդպես էլ չպարգեւատրվեց:

ՀԱՅ ՔԱՋԱՐԻ ԴՈՒՍՏՐԵՐԸ ԵՐԿՐՈՐԴ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆԻ ՏԱՐԻՆԵՐԻՆ

Հիտլերյան զավթիչների դեմ մեր հայրենիքի անկախության համար մղված սրբազան պայքարում իրենց պատվավոր տեղն են գրավում հայ կանայք: Պատերազմի ծանր օրերին թե՛ ռազմաճակատում և թե՛ թիկունքում նրանք իրենց ուժերը, գիտելիքները, շատերը նաև` կյանքը չխնայեցին թշնամուն ջախջախելու և մեր երկրի սահմաններից դուրս շպրտելու համար:

ՎԵՏԵՐԱՆԻ ՀՈՒՇԵՐԸ

Մոտենում է Մեծ հաղթանակի 68-ամյակը։
Որքան շատ ժամանակ է անցնում, այնքան հաճախ եւ ուժգին ենք մենք վերապրում այն ամենը, ինչ տարել ենք 20-րդ դարի ամենադաժան ու արյունահեղ պատերազմի ժամանակ։
Ես անցել եմ երկար եւ շատ ծանր ճանապարհ պատերազմի հենց սկզբից մինչեւ նրա հաղթական ավարտը։ Խորհրդային զորքերի նահանջի ժամանակ մենք դառնությամբ եւ ցավով լի օրեր ենք ապրել։