Հոգևոր-մշակութային

Մենք բոլորս մեղանչում ենք՝ խախտելով տերունական այս պատվիրանը,եւ չենք էլ գիտակցում,թե որքան մեծ հանցանքներ ենք գործում, երբ
ա/ դժբախտության կամ հիվանդության պահերին տրտունջ ենք բարձրացնում Աստծու դեմ՝ հակառակվելով նրա կամքին եւ նախախնամությանը:
բ/ բացահայտ հայտարարում ենք՝ «Աստված չկա»:
գ/ հանդգնում ենք մեղադրել Աստծուն՝ ասելով, թե իբր նա է թույլ տալիս մարդկանց մեղք գործել. երբ մտածում ենք՝ «Ես մեղավոր չեմ, իմ բնավորությունն է այդպիսին, ես այդպիսին եմ ծնվել…», կամ «Եթե լիներ Աստված, ապա թույլ կտա՞ր, որ լինեին պատերազմներ, թալան, սպանություններ, մանուկների կամ երիտասարդների մահ…»:

Պատարագ բառն այլեւայլ իմաստներ ունի. նշանակում է զոհ, նվեր, ընծա եւ այլն։ Իսկ այստեղ նշանակում է Քրիստոսի ինքնազոհաբերությունը մեր փրկության համար։ Քրիստոսն Իրեն հաշտության պատարագ (զոհ) է մատուցում Աստծուն՝ ազատելու մարդկանց չարի կապանքներից։ Սուրբ Սեղանի վրա խորհրդաբար պատարագվում է Քրիստոսը՝ Անմահ Գառը՝ Իր սուրբ Մարմինն ու Արյունը բաշխելով մեզ ի քավություն եւ ի թողություն մեղքերի։
Այս խորհուրդը կատարող քահանան կոչվում է պատարագիչ, ինչպես որ Մկրտության խորհուրդը կատարողը կոչվում է մկրտիչ։
Մոնթեն լուր էր ուղարկել Մաճկալաշեն, որ ջոկատի տղաներով անհապաղ օգնության հասնենք։ Կարմիր շուկայում ծանր մարտեր էին ընթանում։
Որքան հնարավոր էր՝ արագ տեղ հասանք ու միանգամից մտանք մարտի մեջ։ Աջ թեւից, անսպասելի, զորեղ հարված հասցրինք թշնամուն, եւ սկսվեց անկանոն նահանջը, ավելի ճիշտ՝ փախուստը։ Երբ ամեն ինչ բարեհաջող ավարտվել էր, եւ մենք հոգնած, պատերին հենված՝ զրույցի էինք բռնվել, կատակում-ուրախանում էինք, մեզ մոտեցավ Մոնթեն։
Նախնիներս Սասնի Բերմ գյուղից են։ Գաղթից հետո բնակություն ենք հաստատել Թալինի Դավթաշեն գյուղում։ Երբ սկսվեց ազգային-ազատագրական պայքարը, ես մեկնեցի Արցախ ու զինվորագրվեցի Մարտունու շրջանի Մաճկալաշեն գյուղի կամավորականների ջոկատին։ Հրամանատարը Արմեն Մելքումյանն էր։ Բացի ինձանից բոլորը նույն գյուղի տղաներն էին։ Պատերազմի օրերին գյուղը 28 զոհ տվեց։

Թեեւ ընդունված է պայմանականորեն «Եհովայի վկաներին» աղանդ կոչել, սակայն իրականում այն հերետիկոսություն է։ Աղանդը Եկեղեցու վարդապետության սկզբունքներից շեղված մի շարժում է, իսկ հերետիկոսությունը՝ այդ մոլորության մեջ հարատեւումն է, որով որեւէ կրոնական խմբակ ամբողջովին հակառակվում է նաեւ Քրիստոսի Սուրբ Եկեղեցու փրկագործ դավանական ճշմարտություններին:
«Եհովայի վկաներ» կազմակերպությունը 5-րդ դարում Եկեղեցու դեմ ծառացած արիոսական հերետիկոսության վերածնունդն է (արիոսականները ուրանում էին Հիսուս Քրիստոսի Աստվածությունը)։
-Ընդմիջման ժամ էր։ Ծառերի հովին նստել էինք հացի։ Մոտեցավ տղաս՝ Գեւորգը։ Մինչ այդ էլ անտրամադիր էի, մտքով նրա հետ։ Երեկոյան նորից էի փորձել համոզել, որ էլ չգնա, որ մնա եւ տեր կանգնի իր փոքրիկ երեխաներին, բայց ամեն ինչ ապարդյուն՝ «պիտի գնամ ու վերջ։ Որ ամեն մեկն այդպես մտածի ու չգնա, ո՞նց կլինի»։ Այս պատճառաբանություններով էլ կիսատ էր մնացել մեր զրույցը։ Հացի պատառը կանգնել էր կոկորդումս։ Տղաս դանդաղ, մտածկոտ մոտեցավ. «Մամ ջան, գնում եմ, տղաներիս հետ նկարվել եմ, նկարը խնդրում եմ վերցնեք»։

Գագիկ եւ Սուսաննա Սահակյանները երջանիկ են։ Երջանկությունը նրանց հետ էր ի սկզբանե, երբ Տիրոջ կամքով նրանք ամուսնացան, տունուտեղ դրեցին։ Տառապանքի հետ ճերմակեցին։ Գագիկ Սահակյանը Մարտակերտում էր, երբ Վեդիում որդու կարոտով աչքերը փակեց սիրելի հայրը։ Հաղթանակով վերադառնալով՝ նա այցելեց հոր շիրմին. «Հայրի՛կ, գիտեմ, դու ինձ ներել ես, ներել ես, որովհետեւ գիտեիր, որ որդիդ այնտեղ պետք է լինի»։
Երեխաները՝ Խաչիկը, Անուշն ու Արփինեն, այն օրերին սիրառատ ու կարոտալի նամակներ էին գրում հորը՝ «Հայրի՛կ, մենք քեզ շատ-շատ ենք սիրում, հայրի՛կ, ե՞րբ ես գալու»։