Պատմում է Անահիտ Առաքելյանը

Լուսիկ մայրիկը, ում դեռ խորհրդային տարիներից Ստարշինա են ասում (դեռ կոլտնտեսությունում աշխատելու տարիներից) կռվի առաջին օրերին ելավ գյուղամեջ ու ասաց. «Որ տոնը մի զինվոր տա՝ թորքը կփախչի մեր սահմաններից»։

-Նույն երազը կրկնվեց մի քանի անգամ։ Մենք մեծ գրադարան ունեինք,- պատմում է Լյուդա մայրիկը,- առաջին անգամ երազում սպիտակամորուս մի ծերունի, ցույց տալով գրադարանը, ասաց.
-Ձեր գրքերի մեջ սուրբ գիրք կա, փրկիր այն, հանիր խավարից, եւ նա կբուժի քո ցավերը (ես խիստ հոդացավեր ունեի)։
Շատ ման եկա, համարյա բոլոր գրքերը նայեցի։ Վերցրի «Իսրայել Օրի» գիրքը եւ այն սեղանին դնելով՝ մտածեցի, որ միգուցե սա է։
Մի քանի օրից նորից կրկնվեց նույն երազը.
-Այդ գիրքը չէ՝ ման եկ, փնտրիր, կգտնես…
Նորից սկսեցի փնտրտուքը, եւ ով զարմանք՝ գտա մի հին Ավետարան, որը չէի նկատել այն ժամանակ։ Փաթաթեցի գեղեցիկ, փայլուն կտորով (շուշպա), դրեցի գրադարանի ամենապատվավոր տեղում եւ մոմեր վառեցի։ Գիշերը նորից կրկնվեց երազը, եւ երազում ինձ ասացին.
-Քո երեք որդիներն էլ դառնալու են ազգի զինվոր։

Մարտի 15-ին, ժամը 13:00-ին Հայաստանի Ազգային գրադարանի նիստերի սրահում տեղի կունենա «Սողոմոն Թեհլերյան. Վերհիշումներ, Թալեաթի ահաբեկումը» գրքի ռուսերեն թարգմանության շնորհանդեսը: Հիշողությունները գրի է առել արևմտահայ գրող, հասարակական գործիչ Վահան Մինախորյանը:
Գրքում ներկայացված են Ս.Թեհլերյանի հուշերը 1915թ. իրադարձություններից մինչև Թալեաթի դեմ մահափորձը, ինչպես նաեւ 1921թ. Բեռլինում կայացած դատավարությունը, որտեղ դատարանն արդարացնում է Թեհլերյանին` եվրոպական հասարակությանը մեկ անգամ ևս հիշեցնելով դարասկզբի աննախադեպ ցեղասպանության մասին: Գրքի առաջաբանի հեղինակը Սիլվա Կապուտիկյանն է:

Պայմանագրային զինծառայողներ Լեւոն Գեւորգյանի, Հովհաննես Ասլանյանի, Արթուր Բորոյանի, Վարդան Միլիտոնյանի հետ հասնում ենք Նորաբակ գյուղ (Գեղարքունիք, Վարդենիս)։ Մեքենայով մեզ պետք է Վարդենիս հասցնի Միրիկ Ղուկասյանը։ Իր նոր տան բակում մեզ դիմավորում է տանտերը։ Սիրով հրավիրում է տուն։ Շտապում ենք, փորձում մերժել, սակայն Միրիկը ոչ մի պատճառաբանություն չի ընդունում. «Հայի օջախ է, նոր օջախ, միայն մի քանի րոպեով»,- ու սրտաբաց տանտերը բացում է իր տան դուռը։ Օջախի բաց դռնից ներս չմտնելը գետաշենցիների համար վիրավորանք է։ «Գետաշենի հայաթափումից հետո ենք հաստատվել այստեղ, ես էլ եմ ծառայում, պատերազմից հետո անցել եմ պայմանագրային ծառայության»,- ասում է Միրիկն ու ներկայացնում իր տան անդամներին։

Հայ եկեղեցու կանոնի համաձայն` պահքի բոլոր շաբաթների նախընթաց կիրակի օրը, միակ բացառությամբ Ս. Ծննդյան պահքի, կոչվում է բարեկենդան: Մեծ պահքին նախորդող կիրակին կոչվում է Բուն բարեկենդան: «Բարեկենդան» նշանակում է բարի կենդանություն, բարի կյանք, աշխարհիկ իմաստով` ուրախություն, տոնախմբություն, իսկ կրոնական իմաստով` երանական վիճակ: Սա հիշատակն է Ադամի` դրախտում երանելի ու երջանիկ այն կյանքի, որը նա վայելում էր Աստծու անմիջական ներկայությամբ: Ինչպես սուրբ Գրիգոր Տաթեւացին է գրում. «Մարդը պատվի մեջ էր, քանզի ստեղծվեց որպես բոլոր տեսանելի արարածների թագավոր ու իշխան, եւ նրա համար ստեղծվեցին երկինքն ու երկիրը, բույսերն ու կենդանիները, ինչպես Սուրբ Գիրքն է ասում. «Ամեն ինչ նրան հնազանդ ստեղծեցիր եւ դրեցիր նրա ոտքերի տակ» (Սաղմ., Ը, 3)»:

Մտածում եմ՝ հիրավի տեղին է ասված. «Մարգարեն իր գավառում պատիվ չունի»։ Բայց, չգիտես ինչու, պրոֆեսոր Մուրադյանի խոսքերն ինձ շատ ավելի դիպուկ, մանավանդ պարզ ու հասկանալի են թվում. «Ծառի բնի հաստությունը կտրելուց հետո է միայն երեւում… Մարդը մեր կողքին էր, մեզ հետ, բայց մենք արժեքը չիմացանք։ Անփոխարինելի մարդ էր»։ Եվ այս խոսքերին հաջորդում է երկարատեւ ու ծանր մի լռություն, սակայն որքա՜ն աղաղակող։ Եվ իմ՝ «երախտապարտ ժողովուրդ չենք» բարձրաձայն մտորումը, ավելի քան անտեղի ու ավելի քան անհեթեթ է հնչում։
Հանուն արդարության, սակայն, ասենք, որ Հակոբ Անասյանի՝ ընդամենը գիտության թեկնածուի անունը զարմանալիորեն, այնուամենայնիվ տեղ է գտել Հայկական սովետական հանրագիտարանում։

«1989 թվականն էր։ Բերդաձորից շտապ պետք է Երեւան վերադառնայի՝ հանդիպելու Վազգեն Սարգսյանին,- վերհիշում է «Սասունցիներ» ջոկատի հրամանատար Ալֆրեդ Ներսիսյանը՝ Աֆոն։ -Ձմեռ էր, ձյուն, ճանապարհներն անանցանելի, սառցակալած։ Դժվարությամբ մինչեւ հասա Վայք՝ արդեն կեսգիշեր էր։ Ճանապարհը շարունակելն անհնար էր՝ դատարկ էին փողոցները, երթեւեկություն չկար։ Որոշեցի գիշերել Վայքում։ Թակեցի առաջին իսկ հանդիպած տան դուռը, որտեղ լույսը դեռ վառվում էր։
Իմ թակոցից հետո ներսից լսվեց կանացի մի ձայն.
-Տղա ջան, դուռը ծեծում են, տես ո՞վ է։
-Հյուր կընդունե՞ք,- ձայնեցի ես։