Շատերը չգիտեն կամ էլ չեն հիշում Տիրոջ՝ Հիսուս Քրիստոսի, խոսքերը. «…ով մեղք է գործում, ծառա է մեղքին» (Հով.8։34)։ Քանի դեռ մարդը մեղք չի գործել, ազատ է, եւ մեղքն իշխանություն չունի նրա վրա, իսկ այն գործելուց հետո դառնում է նրա գերին։ Ոմանք ասում են. «Մեկ անգամ մեղք գործեմ եւ այլեւս չեմ գործի, դա մեծ աղետ չէ»։ Սակայն մեկ անգամ մեղանչելով՝ նա արդեն ընկնում է Գայթակղիչի ցանցը։ Եվ մեղքը սկսում է ուժգնորեն ներքաշել իրեն, այնուհետեւ մարդն արդեն չի զգում, թե ինչպես է հայտնվել մեղքի դաժան գերության մեջ։

Մեծ եղեռնը ճղակոտոր արեց Հայոց ծառը, բայց թթենի էր այդ ծառը, հզոր արմատներ ուներ, եւ որքան էլ խփեց խորշակը, որքան էլ հողմեր ու շանթեր տեղացին նրա սաղարթներին՝ ծառը դիմացավ, եւ վերընձյուղվեցին նրա ճյուղերը։ Հայն ապրեց՝ աշխարհին տալով իր հանճարի փայլը, իր ոգու հզոր ճառագումները։ Յաթաղանից փրկված շատ ու շատ հայորդիներ՝ սփռված մոլորակով մեկ, ոչ միայն հաստատեցին ապրելու իրենց իրավունքը, այլեւ դարձան համաշխարհային անուններ՝ փառք ու պատիվ բերելով իրենց ծնած ժողովրդին։

Մտավորականների ընտանիքում ծնվեց եւ մեծացավ Լեւոն Լիսիցյանը։ Հայրը նշանավոր ազգագրագետ, մանկավարժ Ստեփան Լիսիցյանն էր, մայրը՝ Եկատերինան, Թիֆլիսի հայկական առաջին գիմնազիայի հիմնադիրն էր, նույնպես մանկավարժ եւ հասարակական գործիչ։
Բնական է՝ այսպիսի ընտանիքում ծնված զավակը պետք է ձգտեր կրթության։ Լեւոնը, ոսկե մեդալով ավարտելով Թիֆլիսի գիմնազիան, մեկնեց արտասահման եւ ընդունվեց Մոսկվայի համալսարան, սակայն ուսանողական շարժումներին մասնակցելու համար վտարվեց, ստիպված նորից մեկնեց արտասահման եւ ուսումը շարունակեց Վիեննայի համալսարանում։

Վերջերս սփյուռքահայ մի բարեկամ փոքրիկ սրվակով բերել էր Վանա ծովակի ջուրը։ Իրոք, սրբազան մի մասունք մեր բիբլիական երկրից։ Մկրտիչ Խերանյանը, որն իր ողջ կյանքում այրվեց այդ հեքիաթային երկրի կարոտով, վստահ եմ, զգաց ծովակի անմահական ջրի ազդեցությունն իր շիրմի վրա։ Հայի ճակատագիր ունեցավ. տեսավ կոտորած ու ջարդ, գաղթի ճանապարհներով մազապուրծ իր ազգակիցների հետ մի կերպ հասավ […]

-Մեր ու թշնամու միջեւ ականապատ դաշտ էր։ Խորը աշուն էր՝ մառախուղ ու անձրեւ… Մեկ-մեկ երկինքը բացում էր դեմքը, ու կարոտով նայում էինք աշնան արեւի թույլ շողերին, փորձում ջերմանալ… Ոտքից-գլուխ թրջվել էինք, արդեն երկրորդ օրն էր՝ քաղցած էինք, եւ վաղ առավոտից նորից սկսված մարտը այդ ամենը մոռացության էր տվել։ Թշնամու կողմից կրակե կարկուտ էր թափվում, փորձում էին թեւերից ճեղքել պաշտպանությունը։ Օրն արդեն թեքվում էր մայրամուտ, երբ դադարեց մարտը։ Զգացվում էր՝ թշնամին նույնպես հոգնած էր, քաղցած։

Սիրանուշ մայրն էլի որդիներ ուներ, որոնք ամուսնացել, տունուտեղ էին դրել եւ ապրում էին ծննդավայրից հեռու: Ծնողների հետ մնացել էր կրտսեր որդին՝ Տիգրանը, որի «ականջը արդեն պիտի կտրեին»: Երբ սկսվեց պատերազմը, տղան դարձավ ազատամարտիկ: Տուն էր գալիս կարճ ժամանակով. մայրը հազիվ հասցնում էր վառարանին ջուրը տաքացնել, շորերը լվանալ, լողացնել, ու մեկ էլ. «Մամ ջան, վաղը գնալու եմ»: Ուզում էր համոզել, խոսել ամուսնությունից, սակայն չէր «ղմիշում» արթնացնել հոգնած քուն մտած իր որդուն: Ու այսպես նորից ճանապարհում էր որդուն ռազմի դաշտ ու զօրուգիշեր աղոթում նրա վերադարձի համար:

Քրիստոսի հրաշափառ Հարությունը մարդկության պատմության ամենակարեւոր ու առանցքային իրադարձությունն է: Քրիստոսի Հարությունը մանրամասն նկարագրված է չորս Ավետարաններում (Մատթ., ԻԸ, 1-20, Մարկ., ԺԶ, 1-18, Ղուկ., ԻԴ, 1-49, Հովհ., Ի, 1-29): Ուրբաթ երեկոյան, երբ Քրիստոսի մարմինը դրվեց գերեզման, խավարն արդեն տիրապետող էր դարձել: Խավար էր նաեւ մարդկանց հոգիներում` Քրիստոսի աշակերտների ու հետեւորդների, որոնք տրտում եւ հուսաբեկ, շփոթված ու իրարամերժ զգացումներով ցրվել էին: Հակապատկերն է կիրակի առավոտը, երբ յուղաբեր կանայք գնում են Քրիստոսի մարմինը օծելու եւ խնկարկելու: Եվ գտնում են վեմը մի կողմ գլորված եւ գերեզմանը` դատարկ: