Կուների տոհմից Շուլյան Խեն 17 տարեկանից սկսում է ծառայել Լու թագավորության տիրակալներին: Այդ ուժեղ հսկան 40 տարվա իր ծառայության ընթացքում բազմաթիվ սխրանքներ է գործում, որոնք նրան համբավ են բերում ոչ միայն Լուում, այլեւ ողջ Երկնատակի կայսրությունում` Չինաստանում:
Շուլյան Խեն պատկանում էր զինվորականների շի կաստային, որոնց համար «խաղալ» բառը «կռվել» բառի հոմանիշն էր: Քաջի մահով մեռնելը մեծ երջանկություն էր ոչ միայն այդ ռազմիկի, այլեւ նրա մտերիմների համար. չէ՞ որ զոհվածն ընկնում էր մի հիասքանչ անամպ թագավորություն, իսկ նրա ազգականներն էլ իրենց ողջ երկրային կյանքի ընթացքում խորին հարգանքի էին արժանանում, իսկ հետո էլ նաեւ` երկնային թագավորությունում:

Տղաները հերթական անգամ պատրաստվում էին սահման դուրս գալ։ Ինչպես միշտ, նրանց հետեւից պետք է ջուր շաղ տայի, սակայն ջրերը կտրվել էին, ու հակառակի նման ջուր չէի հավաքել։ Խոհանոցում կես թեյնիկ ջուր կար, որն էլ վերցրի ու շտապեցի Բաշ Ապարանի հերոսամարտի հուշարձան, որտեղից միշտ ռազմի դաշտ էինք ճանապարհում մեր տղաներին։ Ճանապարհին տղաների համար փռից մի քանի տաք հաց վերցրի։ Երբ նրանք ինձ տեսան, ոգեւորված առաջ եկան ու դիմելով իրենց ճանապարհող կանանց ու մայրերին, հարազատներին, կատակով ասացին.
-Լյուդա մայրիկը եկավ, ոչ մեկիդ աչքին արցունք չերեւա…

-Հիշում եմ, 1989-ին, երբ առաջին անգամ պետք է Արցախ, Հադրութ մեկնեինք, ինչ ապրումներ ունեցան մեր բարեկամները, մեր մայրերը։ Ու մեր մեկնումը նման էր փախուստի։ Փախուստ՝ մեր ծնողների, մեր մայրերի հայացքներից։ Ավտոբուսը դանդաղ շարժվում էր, իմ Սուլթան մայրը, Սեյրան Սարոյանի Օֆիկ մայրը լացելով վազում էին ավտոբուսի հետեւից։ Վազում էին, չէին փորձում մեզ իջեցնել, իրենց մայրական բնազդով արդեն գիտեին, որ գնալու ենք։ Վազում էին լացելով ու օրհնանքի խոսքեր էին հասնում մեզ…

Քեզ համար կուռքեր չկերտես որեւէ բանի նմանությամբ, որ վերեւում՝ երկնքում է, եւ ներքեւում՝ երկրի վրա, եւ երկրի խորքի ջրերի մեջ, չպիտի երկրպագես ու չպիտի պաշտես դրանց:

Այս պատվիրանը զգուշացնում է մեզ հեռու մնալ կռապաշտությունից։ Հարկ է իմանալ, որ կռապաշտությունը լինում է երեք տեսակ։ Նախ՝ Աստծո փոխարեն անմարմիններին պաշտելը եւ երկրպագելը, այսինքն՝ երկնային զորություններին, մարդկանց հոգիներին կամ դիվային ուժերին։ Երկրորդ՝ ոսկյա, արծաթյա, նյութեղեն այլ առարկաների (կուռքերի), նաեւ արեւի, լուսնի, աստղերի, կենդանիների, բնության երեւույթների ու բարիքների պաշտամունքն ու երկրպագությունը։

Մի մարդ սպանել էր ազատատոհմիկի եղբորը եւ քանի որ չկարողացավ փախչել նրանց ձեռքից, ովքեր կամենում էին արյան վրեժխնդիր լինել, մեծ զղջմամբ խոստովանեց իր մեղքը եւ իրեն հանձնեց Աստծուն։ Խելամտորեն վարվելով՝ Ավագ Ուրբաթ օրը հոժար կամքով ընդառաջ ելավ սպանվածի եղբորը։ Եվ ընկնելով նրա ոտքերը, իր պարանոցից չվան ու գոտի կախած՝ եղբորն սպանելու համար թողություն էր խնդրում եւ աղաչում, որ իրեն կյանք շնորհի Աստծո եւ Նրա Որդու՝ Հիսուս Քրիստոսի սիրո համար, Ով այդ օրը մեզ համար չարչարանք էր կրել։

Շուրջ 30 տարի է, ինչ Երեւանում գործում է «Սինդո-րյու կարատե» մարտարվեստի դպրոցը: Նրա հիմնադիրն ու ղեկավարը սենսեյ-վարպետ Հենրիկ Շահբազյանն է: Նա նաեւ նկարիչ է, երաժիշտ, բուսաբույժ: Երկար տարիների ընթացքում սենսեյն անցել է ֆիզիկական ու հոգեւոր կատարելության դժվարագույն ուղի եւ ստեղծել մարտարվեստի իր ուղղությունը` հայկական սինդո-րյուի դպրոցը: 2008թ. Հ.Շահբազյանը հրավեր է ստանում մասնակցելու Կիոտոյում անցկացվող մարտարվեստների […]

Անտառից փայտ բերող հայ գյուղացին հանկարծ բացատում հանդիպում է զինված ադրբեջանցիների, որոնք ծառի շվաքին նստել էին հացի։ Նստածները կատակում են, թե որսն իր ոտքով, բեռով-բարձով է եկել, ու ոտքի են կանգնում։ Սակայն ճակատագրի բերումով նրանց մեջ է լինում Անարը։ Անարը ճանաչում է իր համագյուղացուն եւ ընկերներին սաստելով՝ նրան կանչում է հացի.
-Իսկ դու հաց չունե՞ս հետդ,- հարցնում է։ Երբ գյուղացին հացի իր կապոցը դնում է գետնին, Անարը վերցնում է լավաշները, մոտեցնում դեմքին, հոտոտում ու սկսում անձայն լաց լինել։