Սոցիալապես որքան արդար՝ այնքան զորավոր է հայրենիքը։ Գերերջանիկ է այն մարդը, որ կարող է ասել՝ իմ հայրենիքում արևը ծագում է բոլորի և ամեն մեկի համար, այնտեղ երկիրը մշակելու և հոգեպես մշակվելու ազատություն ունեմ ես։

Իշխանը պատահաբար որսաց Թարիփի` Սլովենային ուղղված հայացքը և հարսի փորի նկատվող կլորությունից ամեն ինչ հասկացավ: Նայելով Արտավազդի սիրահարված դեմքին` իշխանը չկարողացավ զսպել երջանիկ ժպիտը: Նրան համակեց իր Փառանձեմին տեսնելու անհաղթահարելի ցանկությունը` իրադարձությունների ու նորությունների ահագնացող հորձանքից առաջացած ապրումներն ու տպավորությունները կիսելու համար: Իշխանը սևեռուն, որոնող հայացքով սկսեց զննել պալատը:

Հայաստա՛ն աշխարհ, դու քարե ամրոց,
Գիտելիքների ու մշակույթի դու անմար հնոց,
Շուրջդ ազգեր են օտարալեզու եւ ոչ հուսալի,
Սակայն դու ունես Հայկական բանակ խրոխտ, պանծալի։

– Սպասի՛ր, տղա՛ս, – որքան հնարավոր է մեղմ արտասանեց նա` մոտենալով Արտավազդին ու գրկելով նրա ուսերը, – մեր միջև չի եղել այնպիսի բան, ինչը կարող էր խռովել իմ խիղճն ու փոխել քո հանդեպ վերաբերմունքը:
Իշխանի խոսքերում Արտավազդի հանդեպ ունեցած ամբողջ սերն ու կուտակված հայրական կարոտն էր: Նա խորը ցավ էր զգում այն գիտակցությունից, որ անհանգիստ, անհաղթահարելի և անհնազանդ մտքերն ալեկոծում են իր տանջված ու ջլատված գիտակցությունը, և ասես ներշնչել էր իրեն այն բառերը, որոնք պետք է ցրեին վերջին օրերին կուտակված կասկածներն ու տագնապները:

Դո՛ւ, մարդ արարած, իմացած եղիր,
Լոկ դա չէ միայն աշխարհիս բանը,
Որ յաթաղանով պատմություն կերտեն,
Ու բռնի ուժով արդյունքի հասնեն:

Երբ իբր լուսավոր այս դարի վերջում,
Մեզ դրկից դարձած քոչվորի որջում,
Նորից եղեռնվեց թե՛ մանուկ, թե՛ ծեր,
Ազգը պետք էր, որ հեռուն մտածեր…

Հայ ընտանիքներին բռնությամբ տեղահանել էին ադրբեջանական տարբեր բնակավայրերից։ Կենտրոնական հեռուստատեսությամբ ադրբեջանցիների հարևանասիրությունն ու մարդասիրությունն էր գովերգում հայուհու անուն-ազգանունով մի կին, որն ամուսնացել էր ադրբեջանցու հետ։ Այսպես է պատմում ազատամարտիկը այդ կնոջ հետագա ճակատագրի մասին։