Language:

  • Հայերեն
  • Русский
  • English

Պատմության էջերից

«ԿՈՐԾԱՆՎՈՂ ՄԵՐ ԵՐԿՐԻ ՀԱՄԱՐ ԴՈՒ ԵՂԱՐ ՓՐԿՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱԳԱՍՏ...»

Մինչդեռ նա նաեւ երկրի ղեկավարն էր եւ Բելոռուսիայում բարի անուն թողեց ոչ միայն բանակ ստեղծելու եւ նահանջը կանգնեցնելու, այլեւ ժողովրդի կյանքը հնարավորինս բնականոն հուն վերադարձնելու համար:
1918-ի դեկտեմբերին Բելոռուսիայի կոմունիստական կուսակցության հիմնադիր համագումարում Ալեքսանդր Մյասնիկյանն ընտրվեց Կենտկոմի բյուրոյի նախագահ: 1919թ. հունվարի 1-ին ստորագրվեց Բելոռուսական ԽՍՀ հիմնելու մասին հռչակագիրը, եւ Ալեքսանդր Մյասնիկյանը նշանակվեց Բելոռուսական ԽՍՀ Կենտգործկոմի նախագահ:

«ԿՈՐԾԱՆՎՈՂ ՄԵՐ ԵՐԿՐԻ ՀԱՄԱՐ ԴՈՒ ԵՂԱՐ ՓՐԿՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱԳԱՍՏ...»

Նրա զոհվելու առթիվ Անդրկովկասում եռօրյա սուգ հայտարարվեց, հուղարկավորության օրը կեսօրից դադարեցվեց աշխատանքը գործարաններում, հիմնարկներում, երկաթուղում, իսկ թաղմանը, այն էլ Թիֆլիսում, շուրջ 200.000 մարդ մասնակցեց: Իսկ աշխարհի գրեթե բոլոր մեծ ու փոքր հայ գաղութներում ինքնաբուխ ու բազմամարդ սգո արարողություններ կատարվեցին: Հայությունն ու մեջքը նոր-նոր շտկող Հայաստանը վերստին անպաշտպան էին մշուշոտ գալիքի առջեւ՝ հասկանալով, որ սեւ ու արյունոտ այն տարիներին անակնկալ բացված, բայց կիսատ մնացած մի պայծառ էջ էր անդառնալիորեն շրջվում:

ԱՅՍՊԵՍ ԷՐ ԿԵՐՏՎՈՒՄ ՀԱՂԹԱՆԱԿԸ

Թեեւ հատկապես ճանապարհների շրջադարձերին թշնամին գրագետ ականապատում էր իրականացրել (մեքենան կամ տանկն ինչպես էլ անցնեին, ականի էին հանդիպելու), սակայն ողջ պաշտպանության ինժեներական ապահովումը ցածր մակարդակով էր իրականացրել, առավել եւս՝ խուճապահար նահանջելիս չէր հասցրել նորմալ ականապատում կատարել: Փոխարենը ադրբեջանցիները բավարար ժամանակ էին գտել ականապատելու… հունվարյան նահանջի ժամանակ դիմադրելով զոհված մեր մարտիկների մարմինները, երեւի ներքուստ գուշակելով, որ շուտով նույն Օմարի լեռնանցքով անվերադարձ հեռանալու էին…

ԱՅՍՊԵՍ ԷՐ ԿԵՐՏՎՈՒՄ ՀԱՂԹԱՆԱԿԸ

Ամանորի նախօրեն էր. զորքերին կոնֆետ ու մանդարին էին ուղարկում, բայց տխուր Նոր տարի եղավ: Թշնամին ճեղքեց հյուսիսարեւելյան ճակատը եւ, օգտվելով համատարած շփոթի պայմաններում ծայր առած ընդհանուր նահանջից, Օմարի լեռնանցքից իջավ ներքեւ: Շուտով գերված հետախույզի քարտեզը վկայեց, որ թշնամին մտադիր էր հարձակումը զարգացնել ե՛ւ Վարդենիսի, ե՛ւ Մարտակերտի ուղղություններով: Սակայն ձեռնարկված միջոցառումների շնորհիվ ձեւավորվեց միասնական հրամանատարություն (ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ գեներալ-լեյտենանտ Հրաչ Անդրեսյան, Յուրի Խաչատուրով, Ֆելիքս Գզողյան, ղարաբաղյան ուղղության զորքերի ընդհանուր հրամանատար Վիտալի Բալասանյան), հստակեցվեցին բոլոր ստորաբաժանումների ենթակայությունն ու կատարելիք խնդիրները, եւ հունվարի երկրորդ կեսին իրավիճակը կայունացավ:

10-14-1-1

Ադրբեջանական ավիացիան նյութական և տեխնիկական հզոր բազայի, անհրաժեշտ փորձառու մասնագետների առկայության շնորհիվ գործել է բավականին ակտիվ և արդյունավետ հատկապես պատերազմի նախնական փուլում, երբ նրա օդաչուների հիմնական մասը ԽՍՀՄ բանակի այլազգի սպաներն էին: Ադրբեջանն ակտիվորեն հավաքագրում էր վարձկանների, որոնք կատարում էին հարյուրավոր մարտական թռիչքներ: Օրինակ՝ գերված Ա. Չիստյակովը խոստովանել է, որ անձամբ կատարել է ավելի քան 30 մարտական թռիչք:
Թեպետ ադրբեջանական ավիացիան հզոր էր, վարձկան օդաչուները՝ պատրաստված, իսկ ինքնապաշտպանական ուժերի կազմում ՀՕՊ-ի մասնագետները փոքրաթիվ էին, մարտական տեխնիկան էլ՝ քիչ, ադրբեջանական խոցված թռչող սարքերի թիվն անցնում է 30-ից, (խոցված ինքնաթիռների մեջ զոհված վարձկան օդաչուներից էին նաև մայոր Ս. Սինյուշկինը և կապիտան Ե. Կարլովը:

ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՕԴՈՒԺԻ ԿՈՐՈՒՍՏՆԵՐԸ ԱՐՑԱԽՅԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄՈՒՄ

Ստեփանակերտի օդային տարածք մտան միանգամից յոթ ինքնաթիռներ: Միգ-երը շատ մեծ արագությամբ էին անցնում (650-700 մ/վ) և միշտ չէ, որ հաջողվում էր նրանց խոցել, սակայն նրանք էլ չէին կարողանում իրենց խնդիրը կատարել: Օդաչուն կարողացավ անկարգելով իջնել և ազատվել հայկական կողմի հետապնդումից: Սա փառահեղ հաղթանակ էր, և առանձնահատուկ պետք է նշել, որ «Կրուգ» ԶՀՀ-ը առաջին անգամ կիրառվել է հենց Արցախյան գոյամարտում և շնորհիվ հայ մասնագետների՝ փայլեց՝ խոցելով աշխարհի ամենահզոր ինքնաթիռներից մեկը:

Ադրբեջանական կործանված ինքնաթիռ

1992թ. փետրվարի 19-ին Ղարագալի գյուղի մոտ նորից հայտնվեցին ուղղաթիռներ, այս անգամ՝ ադրբեջանական օդուժի: Դրանք վարում էին նախկին ԽՍՀՄ-ի՝ տարբեր ազգությունների օդաչուները, որոնք պայմանագրով ծառայության էին անցել Ադրբեջանի ԶՈւ-ում: Նրանք օդային գրոհներով զգալի վնաս էին հասցնում ե՛ւ ազատամարտիկներին, ե՛ւ խաղաղ բնակչությանը: Ադրբեջանական բանակի ագրեսիան ուղեկցվում էր ուղղաթիռների օրեցօր հզորացող հարվածներով: 1992թ. ապրիլի 8-ին ադրբեջանական ՌՕՈւ-երն «ստանում են» իրենց առաջին ինքնաթիռը` «Սու-25»-ը: Օդաչու, լեյտենանտ Վաղիֆ Բախտիար-օղլի Կուրբանովը գրոհիչը գողացել էր Սիտալ-Չայ քաղաքում տեղակայված ռուսական օդանավակայանից: