Անժելա Նանագուլյանն իր գիրքը վերնագրել է այսպես. «Վիրավոր սիրտ»: «Կկարդաք,- ասում է, -գուցե հետաքրքրի: Պատերազմական հուշեր են: Ասեմ միայն, որ փորձել եմ գրել միայն ճշմարտությունը»: Հետո խոսում է իրենց ընտանիքից, իր քույր-եղբայրներից, ծնողներից: «Ուզում եմ գրվի մեր ընտանիքի մասին. մայրս անկողնային հիվանդ է, ուզում եմ՝ կարդա, կամ էլ մենք կարդանք իր համար: Նա շատ վիշտ է տեսել, բայց երբեք չի կորցրել իր լավատեսությունը, իր հույսը»,- անկեղծանում է Անժելան:
Ձեռքս եմ վերցնում գիրքը և կարդում: Պարզ ու անմիջական պատմություն է մի հայ գերդաստանի մասին, մեզ այնքան ծանոթ ու մեզ այնքան հարազատ:

Ասում են՝ մարդու ուղն ու ծուծը ձևավորում են հայրենի հողն ու ջուրը: Գուցե և այդպես է. Աստծու խաչով Հարություն, իսկ ֆրանսիական անձնագրով Անրի Սիրանյանը, որը ծնվել ու ապրում է հեռու ֆրանսիական Վալանսում, համոզված է. հայի ուղն ու ծուծը նրա արյունն է, ո՛ր հող ու ջրի հույսին էլ հայը չմնա…

Պահեստի գնդապետ Երվանդ Հասրաթյանը խորհրդային բանակում երկար տարիներ որպես հրետանավոր ծառայելուց հետո զորացրվել, վերադարձել էր հայրենի եզերք եւ դպրոցում զինղեկի աշխատանքի էր անցել, երբ սկսվեց Արցախյան շարժումը:
1992 թվականից՝ հայկական զինուժի ստեղծման առաջին օրից, պահեստի սպան կամավոր համալրել է մեր բանակի շարքերը, 1993-2000թթ. ծառայել ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի հրետանու վարչությունում: Բազմափորձ զինվորականը ամեն կերպ օգնում, աջակցում էր զորամասերի ձեւավորմանը, հրետանու համար կադրեր պատրաստում: Երվանդ Հասրաթյանի մարտական ուղին ձգվում է Տավուշ, Քարվաճառ, Օմար, Լաչինի միջանցք, Կոռնիձոր…

-Տան բոլոր տղամարդիկ մասնակցել են Արցախյան պատերազմին՝ հայրը և չորս որդիները։ Չորսից երեքը զինվորական է, երկուսը՝ գնդապետ, մեկը՝ փոխգնդապետ, չորրորդ եղբայրը սահմանամերձ գյուղի իր տան օջախն է ծխեցնում, երկրի դարպասն է պահում…
Պատմողին չեմ ճանաչում։ Ինձ չի պատմում, ես ականջի պոչով լսում եմ ու որոշում, որ այս «նյութից» լավ հոդված կստացվի։
-Ասում եք՝ չորսն էլ մասնակցել են Արցախյան պատերազմի՞ն,- սահուն խառնվում եմ զրույցին,- եղբայրներից գոնե մեկի անուն-ազգանունը կասե՞ք։

«Դրսում արդեն լույս էր, տանը լույս էր, վերևում լույս էր, ու ինքը վերևից նայում էր իրեն, իր ծկլթացող ու մազերը փիտող կնոջը, իր խունացած ու մաշված շորերով երեխաներին, որ արթնացել ու լալիս էին, արագ-արագ ներս ու դուրս անող շվարած հարևաններին ու իրեն, իր մարմնին, իր սառած ու մաշված բազմոցին մեկնված մարմնին, բերանի անկյուններում ծվարած ժպիտ ու արհամարհանք, արհամարհանք աշխարհին ու իրեն ու փախավ, չէ՛, չէ՛, սլացավ իրեն ընդառաջ եկող ընկերներին` Վուրգին, Անդոյին, Բասմաչին, Պետոյին, Մոնթեին, Աղվանին, Կարենին ընդառաջ, հաղթանակած բանակին, հաղթանակած զորքին, հաղթանակած պետությանն ընդառաջ»։

Այս վերնագրով ստեղծագործությունը չորստակ ծալվածքով նրա գրպանում էր, ու թշնամու գնդակը խոցել էր սիրտը՝ անցնելով-ծակծկելով այս խոսքերը. «Հայրենի հողը պաշտպանում կամ ազատագրում են ամենից առաջ սեփական արյամբ: Անժխտելի ճշմարտություն, որը հոգեհարազատ էր նոր կյանք մտած հայորդիներին: Ի՜նչ տղաներ էին… Ամեն մեկը մի տան սյուն, ամեն մեկը սրտի հույս: Նրանց կամքն ու հավատը անսասան ու կայուն էին, նրանք գնում էին կռվելու ու հաղթելու համար: Ճակատագիրն անողոք դաժանությամբ նորից դրել էր լինել-չլինելու հարցը:

-«Վարդիկի վրեժը» չե՞ս լսել։
Ու պատմում են այս պատմությունը։
«Մինչ ազատագրական պայքարը, գործի բերումով, Վարդանը եղել է Գերմանիայում։ Բեռլինի Վիլհելմշտրասե փողոցի այն տան առջև, որտեղ Սողոմոն Թեհլերյանը շանսատակ արեց ոճրագործ Թալեաթին, թուրքերը հուշաքար են դրել ու ցանկապատել երկաթյա շղթաներով։ Վարդանը, որը հայոց պատմությանը քաջատեղյակ է, անչափ սիրում է Սողոմոն Թեհլերյանին։