Ճակատագրեր
Դուռը բացում են դպրոցահասակ Նարեկն ու քույրը՝ Թամարան։ Նրանք սիրով ներս են հրավիրում։ Առաջին անգամ տուն ոտք դրած մարդը զգում է, որ այս օջախի դուռը միշտ բաց է եղել այցելուների, հյուրերի առջեւ։ Իմանալով այցիս նպատակը` Թամարան զանգահարում է ծնողներին։
Արցախյան պատերազմում մեր ժողովրդի ցուցաբերած հերոսությունն ու հաղթանակի նկատմամբ հավատը գալիք սերունդներին ի պահ թողնելն առաջնահերթ նշանակություն ունի այսօր։ Որպես պատերազմի մասնակից` ուզում եմ իմ լուման ներդնել այդ գործում:
…Լուսանկարներում հակատանկային դիվիզիոնի՝ ինձ հարազատ դարձած ֆագոտահար ընկերներս են։ «Ֆագոտ» հակատանկային համալիրի հաշվարկում, ավելի ուշ` որպես «Շտուրմ» մարտական մեքենայի նշանառու` եղել եմ նրանց կողքին։ Շատերը ճանաչված էին պայմանականչերով կամ մականուններով։ Անուններն ինձ համար մնացին անհայտ, իսկ շատերի մականունները պատմում էին նրանց արած գործերի մասին։
Իջեւանցի ազատամարտիկ, ԵԿՄ անդամ, պահեստի ավագ լեյտենանտ Հենրիկ Մայիլյանի համար իր ծննդավայր Սեւքարից ավելի գեղեցիկ, ավելի դրախտային անկյուն ամբողջ աշխարհում չկա։ Ու երբ սահմանային կռիվներ ծավալվեցին, նա եղբոր՝ Գրիգորի հետ առաջին շարքերում էր։
-Բա մեր հողն ու ջուրը էլ ո՞վ պիտի պաշտպաներ, մենք ենք մեր հողի զինվորները,- անկեղծ զարմանում է։
Հայ-ադրբեջանական զինված ընդհարումների տարիներին ընդգրկվեց Իջեւանի երկրապահ կամավորականների «Սեւքարեցի Սաքոյի» անվան ջոկատի կազմում, այնուհետեւ 1990թ. հոկտեմբերից ծառայության անցավ ՆԳ առընթեր հատուկ գնդում։
«ՀՀ պատերազմի եւ զինված ուժերի վետերանների կոմիտեի հիմնադրումը եւ գործունեությունը» վերտառությամբ այս գրքույկը, մեր հայրերի անցած հերոսական ուղու եւ հերոսական պայքարի մասին է, մեր ժողովրդի աննկուն ոգու եւ անխորտակ կամքի մասին է։ Այն հայ վետերանների միության վերաբերյալ հարուստ եւ ամփոփ տեղեկություններ պարունակելով հանդերձ զուտ տեղեկատվական հրատարակություն չէ, այլ խորապես հայրենասիրական մի ձեռնարկ, որն ընթերցողի հոգում ջերմ ապրումներ ու հայրենիքի նկատմամբ սիրո եւ քաղաքացիական ու որդիական պարտքի զգացումներ է արթնացնում։ Եվ բոլորովին պատահական չէ, որ այն բացվում է նախ անմահ Եղիշեի հայտնի՝ «Մահ չիմացյալ մահ է, մահ իմացյալ՝ անմահություն» ասույթով, ապա եւ ՀՀ պաշտպանության նախարար Ս. Օհանյանի խոսքերով՝ ուղղված հայ վետերաններին.
Մայրս՝ Հրանուշ Ջալալյանը, սերում էր Գանձասարի հայտնի՝ Եսայի Հասան Ջալալյանների տոհմից։ Նա այդ իշխանական տոհմի վերջին շառավիղն էր։ Մայրս հպարտությամբ էր կրում Ջալալյան ազգանունը եւ ապրեց ու իր մահկանացուն կնքեց ազնվականին վայել։ Նա ծնվել էր տեր Սահակի որդի Հասան Ջալալի ավագ որդու՝ Սիրեկան Բեկի հարկի տակ։ Այդ ուսյալ զարգացած կինը համարյա անգիր գիտեր հայոց պատմությունը, ամենայն մանրամասնությամբ կարող էր ներկայացնել Խամսայի մելիքություններին վերաբերող բոլոր պատմական անցքերը։ Հաճախ էր նա վեճի բռնվում մեզ՝ երիտասարդներիս հետ՝ հղում անելով Րաֆֆու այս կամ այն պատմավեպ։ Հիշում էր, թե ականավոր վիպասանն իր գրքի որ էջում, որ տողում ինչ է գրել Հասան Ջալալյանների մասին. «Գնացե՛ք, բացե՛ք, կարդացե՛ք»։
Խորհրդային Միության հերոս Սուրեն Առաքելյանի թոռան՝ արդարադատության գնդապետ Վազգեն Առաքելյանի համար Հայաստանի Հանրապետության անկախության օրը կրկնակի խորհուրդ ունի։ 68 տարի առաջ՝ 1943թ. սեպտեմբերի 21-ին, ֆաշիստական զորքերից Անապայի ազատագրության մարտերում արիաբար զոհվեց ու հերոսացավ Սուրեն Առաքելյանը։ Այս տարի սեպտեմբերի 21-ին Վազգեն Առաքելյանը Անապայում էր, գնացել էր ծաղիկներ դնելու պապի հուշարձանին, ոգեկոչելու նրա հիշատակը եւ Հայաստանի անկախության 20-ամյա հոբելյանի ավետիսը տանելու հերոս հայորդուն։
Հրանտ Գրիգորի Հովհաննիսյանը ծնվել է 1918թ. դեկտեմբերի 25-ին Մարտունու շրջանի Լիճք գյուղում: Բազմազավակ ընտանիքը հազիվ էր ծայրը ծայրին հասցնում, բայց երբ այդ բոկոտն, զրկանքներով մեծացող տղան գնաց դպրոց, բոլորին զարմացրեց ոչ միայն հրաշալի ունակություններով եւ ֆենոմենալ հիշողությամբ, այլեւ գիտելիքների հանդեպ զարմանալի ձգողականությամբ, որը պահպանեց ողջ կյանքի ընթացքում: Ձմեռվա ցուրտ երեկոներին սառած ոտքերը թոնրի մեջ կախած` նա կարդում էր մոմի լույսի ներքո` գիրքը ծնկներին: Ոչինչ չէր կարող շեղել կամ կտրել նրան այդ զբաղմունքից: Ուսման ընթացքում նա երեք անգամ ուռչել է սովից, սակայն դպրոցում միշտ գերազանց է սովորել: