Հովհաննես (Իվան) Խաչատուրի (Քրիստափորի) Բաղրամյանը միայն հայ ազգի պարծանքը չէ։ Նա ֆաշիզմի դեմ տարած հաղթանակում վաստակել է նախկին խորհրդային և եվրոպական բազմաթիվ ժողովուրդների սերն ու հարգանքը ևս։ Ցարական բանակի շարքայինից աճել-հասնելով մինչև ԽՍՀՄ մարշալի աստիճան (1955թ.)՝ արժանացել է ԽՍՀՄ կրկնակի հերոսի կոչման (1944թ. հուլիսի 29-ին և 1977թ. դեկտեմբերի 1-ին)։

Նոյեմբերի 20-ին ԼՂՀ պաշտպանության բանակի շտաբի նախկին պետ Անատոլի Զինեւիչը կդառնար 80 տարեկան։ Զինեւիչը մահացել է 12 տարի առաջ:
1996 թվականի օգոստոսին փորձեցի պատկերել Զինեւիչի «դիմանկարը» «Время» թերթում տպագրած «Մի անգամ ռուս մի գեներալ…» հոդվածում։ Այսօր կցանկանայի ներկայացնել այն ձեզ։ Եվ թող բոլորս հիշենք Անատոլի Վլադիմիրովիչ Զինեւիչին։

Երբ խմբագրությունը հերթական շնորհակալական նամակը ստացավ զինվորական բժիշկ, ՊՆ կենտրոնական հոսպիտալի վնասվածքաբանության բաժանմունքի պետ մայոր Լևոն Ժամագործյանի մասին, ես սկսեցի նախապատրաստվել հարցազրույցի՝ հետաքրքրվել ակնարկիս ապագա հերոսի կենսագրությամբ, համբավով, հակումներով…
-Սովորական մարդ չէ, շատ ինքնատիպ է, եռանդուն, կյանքով լի… Նկարում է, բազմաթիվ կտավներ ունի… «Բոինգ-737»-ի խցիկ է հավաքել իր ձեռքերով… Էությամբ արտիստ է…
Նման դեպքերում պիտի հարցերդ շարադրես հնարավորինս պարզունակ, որոշակի ու միանշանակ, որպեսզի կարողանաս գեղանկարչության, «Բոինգ-737»-ի և արտիստի չհատվող տիրույթներում գտնես «բժշկին» ու տեղավորես մեկ հոդվածի շրջանակում։ Եվ ես զրույցն սկսում եմ ամենապարզունակ ու պրոզայիկ հարցով…

Չորս քույր ենք, մեկ եղբայր։ Բացի եղբորիցս ու մի քրոջիցս երեք քույրերով ապրում էինք գյուղում։ Ամեն մեկս ուներ իր օջախը։ Հայրս պահեստի մայոր էր, մասնակցել էր Հայրենական մեծ պատերազմին։ Հայրենասեր մարդ էր։ Գյուղի կոլտնտեսության նախագահն էր։ Անընդհատ կռիվներ էր տալիս գյուղը շրջապատած 25 ադրբեջանական գյուղերի բնակիչների հետ։ Մի տեղ տրակտորն էին մտցնում ու սկսում վարել մեր գյուղին պատկանող արտերը, մի այլ տեղից անասուններն էին քշում մեր արոտավայրերը։ Հայրս դեմ էր կանգնում, ծեծում հետ էր ուղարկում։ Իսկ նրանք էլ փախչում էին ու հետ նայելով ասում.

Լեոնիդ Ազգալդյան հայորդին հայության կյանքում լուսատու աստղի դեր է կատարել ու այսօր էլ արժանապատիվ ապրելու վառ օրինակ է: Նրա մասին խոսելիս ակամայից հիշում ես Մեծն Նժդեհի իմաստուն խոսքերը. «Ապրել ու գործել միայն ա՛յն բանի համար, որի համար արժե մեռնել, և մեռնել ա՛յն բանի համար, որի համար արժեր ապրել»:

ԼՂՀ Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա ավանում է ապրում Արցախյան պատերազմի վետերան Հենրիկ Համզոյանը։ Տարիներն արդեն ձյուն են դրել նախկին ճակատայինի մազերին։ 58 տարեկան է Հենրիկը։ Դանդաղ է շարժվում. հին վերքերը զգացնել են տալիս։ Բայց նա չի գանգատվում։ Նա գիտե, որ պատերազմը անողոք է բոլորի հանդեպ, որ մարդկանց կյանքը պատերազմում ճակատագիրն է տնօրինում։ Ինքը գոհ է ճակատագրից, քանզի հայրենի եզերքի ազատության համար է կռվել, որտեղ իր սրբություններն են, իր նախնիների շիրիմները։ Կռվել է իր հարազատ ավանի համար, ուր 23 տարի առաջ տագնապով էին բացվում առավոտները։

Շարժման առաջին օրից մինչև իր մահը՝ 93-ի մարտի 30-ը, պաշտպանական դիրքերում է եղել, լեգենդար Ավոյի հետ, նրա կողքին,- պատմում է «Արծիվ» ջոկատի մարտիկ Սեյրան Ամիլյանի կինը, որը հիմա հայոց լեզվի ու գրականության սիրված ուսուցչուհի է մեր՝ Մեծ Թաղերի (Հադրութի շրջան) միջնակարգ դպրոցում։ -Մասնակցեց Շահումյանի, Դրմբոնի, Մաճկալաշենի, Մարտակերտի գրեթե բոլոր գյուղերի ազատագրմանը։ Լուսինես ընդամենը ինը ամսական էր, երբ հայրը զոհվեց։ Հիմա սովորում է Արցախի պետական համալսարանի օտար լեզուների ֆակուլտետում, չորրորդ կուրսում։ Ու լավ է սովորում։ Տասնութ տարին ե՞րբ անցավ՝ ինքս էլ չգիտեմ։