Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանի խորհրդական Գրիգոր Սարիբեկյանի աշխատասենյակում զրույցի են բռնվել պատերազմի բովով անցած տղաները: Հիմնական խոսակցությունը Նորիկ Մկրտչյանի մասին է, որի մահվան լուրը հիշողությունների գիրկն է տարել նրանց: Սեղանին Նորիկի վերջին լուսանկարն է, որն արվել է հենց այստեղ` Գրիգորի աշխատասենյակում: Գրիգոր Սարիբեկյանն է, Նորիկը, «ՀԱԲ-ի Արամոն»` Արամ Թորգոմյանը, և էլի ուրիշներ:

Սոս Շամոյանը ծնվել է Արմավիրի մարզի Շենավան գյուղում: Դպրոցն ավարտելուց հետո սովորել է Թբիլիսիի երկաթգծի տեխնիկումում: Աշխատել է մեքենավար` լոկոմոտիվային դեպոյում: ԵԿՄ անդամ է:
Օրերս Սոս Շամոյանը պարգեւատրվեց «Ծովակալ Իսակով» մեդալով:
-Դուք նաեւ «ՀՀ ԶՈՒ 20-ամյակ մեդալով եք պարգեւատրվել: Արցախյան պատերազմի մասնակի՞ց եք,- հարցնում եմ:
Ժպտում է ու պատասխանում. «Մարտի եմ գնացել առանց զենքի»:

Ես այն տղաներից եմ, որ դեռ փոքրուց երազել են զինվորական դառնալ… Ձեռքս ընկած ամեն ինչ զենք էր՝ եթե կարճ փայտ էր, ատրճանակ էր, եթե երկար՝ ձի… Ապրում էի իմ երազանքով և անհամբեր սպասում, թե երբ կմեծանամ, որ բանակ գնամ, զինվոր դառնամ, իսկական զենք ձեռքս առնեմ… Մի օր էլ, չգիտեմ ինչքան սպասելուց հետո, տասնութս վերջապես լրացավ… Տասնութս լրացավ, բայց ճակատագիրը երես թեքեց ինձնից: Առաջին իսկ բուժզննման ժամանակ զինկոմիսարիատի բժիշկները պարզեցին, որ ձախ ձեռքիս մատները ավելի կարճ են աջ ձեռքիս մատներից, ու ես շարային ծառայության համար պիտանի չեմ… Իմ բոլոր խնդրանքները, աղաչանքները, թե ես աջլիկ եմ, զենքը աջ ձեռքի մատներով են կրակում, որ աջս կրկնակի ուժեղ է, արդյունք չտվեցին, ինձ ազատեցին զինվորական պարտադիր ծառայությունից: Իմ ընկերները բանակ գնացին, իսկ ես մնացի տանը:

Բոլոր մարզաձևերում կան սահմաններ, որոնց հաղթահարումը ցանկացած մարզիկի համար բաղձալի ցանկություն է։ Այդ տեսակետից բացառություն չէ նաև լեռնագնացությունը։
Հավանաբար շատ քչերը գիտեն, որ լեռնագնացությունը ոչ միայն դժվար ու վտանգավոր մարզաձև է, այլ նաև «հիվանդություն է», և նա, ով մի անգամ «վարակվում է, այլևս չի կարող բուժվել», հրաժարվել դժվարին վերելք կատարելու ձգտումից։
Անշուշտ, յուրաքանչյուր մարդ ունի կյանքում իր նախասիրությունն ու ինքնահաստատման ոճը, դրան հասնելու ուղիները, որոնք երբեմն աննախադեպ ու անհավանական դժվար կարող են թվալ։

Դարձյալ ազգովին բախվեցինք ահռելի կորստին, և կորստի անփարատ կսկիծը երկրի վրա վայր ընկնող երկնաքարի պես մեր հոգիներում անլցնելի խորշեր է բացել: Մեզ մնացած կարճ, թե երկար ճանապարհն այսու առանց Վրեժի, առանց Վրեժ Իսրայելյան անունը կրող երևելի գրողի, հայրենի եզերքի նվիրյալ զինվորի ու պահապանի ենք անցնելու, և այդ ճանապարհը շատ չափով սառը, անհրապույր ու դատարկ է լինելու: Ինչ խոսք, հայ մարդը շարունակելու է իր երթը, և ցավ ի սիրտ, պիտի վկայենք, որ այդ երթը մեզ բոլորիս համար առավել է դժվարացնելու, քանզի բացակայելու է Վրեժ Իսրայելյանի թևեր տվող, ոգևորող ու ոգեշնչող ձայնը:

1992 թ. հունիսի 12, Խաչեն գետի հովիտ…
Խոյահարելով թշնամու մի քանի կրակակետ, հերթական պտույտի ժամանակ արկից բոցավառվեց ուղղաթիռը ու ընկավ Խաչեն գետի հովտում: Զոհվեցին տղաները՝ Նորիկը, Աշոտը, Լևոնը…
Զոհվեց նաև Ռուբիկը, որը ուղղաթիռի գնդացրորդն էր …

Համլետ Լալազարի Մինասյանը մեր ազատամարտի հերոսներից մեկն է: Ընտանիքի միակ արու զավակն էր, օջախի ծխեցնողը, հույսը, հավատը: Թուրքմենստանի Մարի քաղաքում էր ծնվել, հետո ընտանիքով տեղափոխվեցին Երեւան: Սովորեց 62 միջնակարգ դպրոցում, ապա ընդունվեց Կամենեց-Պոդոլսկի բարձրագույն զինվորական ինժեներական ուսումնարան: Սպայական ծառայությունն սկսել է որպես դասակի հրամանատար, ծառայել Նախիջեւանում, Հեռավոր Արեւելքում, Հյուսիսային Կովկասում: