ՀՀ զինված ուժերի պատրաստության պլանի համաձայն՝ ամառային եւ ձմեռային ուսումնական փուլերի ընթացքում ստորաբաժանումները պարբերաբար մասնակցում են ճամբարային հավաքների, դաշտային ելքերի ուսումնական կենտրոններում կամ զորամասերի հրաձգարանների համապատասխան տարածքներում: Մարտական իրադրությանն առավել մոտեցված պայմաններում բարձրացվում է անձնակազմի դաշտային վարժվածության մակարդակը, ամրապնդվում են զինծառայողների բարոյամարտական հատկանիշները և ֆիզիկական պատրաստվածությունը, զինվորական պարտքի կատարման գիտակցումը:

Օրերս այդպիսի ճամբարային հավաք անցկացրին նաև հանրապետության հյուսիսարևելյան սահմանագոտում մարտական հերթապահություն իրականացնող զորամասի հրետանային ստորաբաժանումները: Նախանշված օրը անձնակազմը «Ուսումնական տագնապ» ազդանշանից հետո ամբողջ կազմով դուրս եկավ զորամասի մշտական տեղակայման վայրից, ամրակցված ռազմական տեխնիկայով ռազմերթ կատարեց դեպի սահմանված շրջան: Տեղում արագ բացազատվեց ճամբարային ավանը՝ անհրաժեշտ ենթակառուցվածքներով` բնակելի հատված, ուսումնական կետեր, հավաքակայան, դաշտային խոհանոց և այլն: Առօրյան կազմակերպվեց օրվա կարգացուցակի համաձայն` շեշտը դնելով գործնական պարապմունքների վրա:

Հավաքի առաջին շաբաթվա ընթացքում անցկացվեցին առանձին հաշվարկների մասնագիտական, ապա նաև հրետանային դասակների ու մարտկոցների ներդաշնակման պարապմունքներ: Ինչպես նշեցին պատասխանատուները՝  նպատակը դաշտային պայմաններում ստորաբաժանումների փոխգործակցության կատարելագործումն էր։ Ընդ որում, տեսական ու գործնական պարապմունքները զարգացնում են ոչ միայն ենթակա ստորաբաժանումների անձնակազմերի, այլև տարբեր օղակների հրամանատարների ունակությունները մարտական գործողությունների և կրակի կառավարման հարցերում:

Իհարկե, այդ ամենին նախորդել է լայնածավալ աշխատանքը զորամասում: Զորամասում առկա են տարբեր տիպի հրետանային միջոցներ, որոնք կարող են ոչնչացնել հակառակորդի կրակակետերը, կենդանի ուժն ու տեխնիկան տարբեր հեռավորության վրա: Ուսումնական փուլի ընթացքում դրանք սպասարկող անձնակազմի հետ անցկացվել են տարաբնույթ տեսական և գործնական մասնագիտական պարապմունքներ, որոնց արդյունավետությունն ստուգելուն էր միտված դաշտային վարժանքը:

Հայտնի է, որ հրետանին տարբեր ստորաբաժանումների համագործակցությամբ օգտագործվող զենք է, և անհրաժեշտ է մշտապես կատարելագործել հաշվարկների յուրաքանչյուր անդամի մասնագիտական գիտելիքներն ու գործնական հմտությունները, զարգացնել նաև ոչ հրետանային օղակների հետ ներդաշնակումը: Ճամբարային հավաքի անցկացման վայրում առկա ուսումնական բազան, կրակադաշտը ինչպես զինվորների, այնպես էլ սպաների հմտությունները կատարելագործելու հնարավորություն էին տալիս:

♦♦♦

Ուսումնական կետերից մեկում անձնակազմը տեխնիկան մարտական դրության բերելու հրաման ստացավ: Պարապմունքն անցկացնում էր մարտկոցի հրամանատարի ՊԺԿ, ավագ լեյտենանտ Ավետիք Մկրտչյանը: Վայրկյաններ անց հաշվարկները հերթով զեկուցեցին մարտին պատրաստ լինելու մասին: Հրետանային հետախույզները հրամանատարական կետ փոխանցեցին նշանակետի տվյալները: Կրակի կառավարման կետում մշակելուց հետո դրանք փոխանցվեցին հաշվարկներին: Առաջին կրակը հիմնական հրանոթինն է, ստուգվում է նշանառությունը: Այնուհետև խոցման արդյունքները ստանալուց հետո ուղղվում են հաշվարկված տվյալները և նորից փոխանցվում հաշվարկներին: Վայրկյաններ անց մարտկոցի հրանոթները կրակային փունջ են ուղարկում նշանակետի ուղղությամբ: Ու միանգամից դիտակետից ստացվում են նոր տվյալներ, և անձնակազմն անցնում է հաջորդ խնդրի կատարմանը:

Դ-30 հրանոթների մարտկոցն է: Այս հրանոթները կրակի ճշգրտության և արդյունավետության համար անվանում են հրետանու դիպուկահար: Նկատեցի, որ հաշվարկներից մեկը շատ ավելի արագ կատարեց առաջադրանքը: Հրանոթի հրամանատար, կրտսեր սերժանտ Սերգեյ Մեսրոպյան, նշանառու, շարքային Մանուկ Աղեկյան, հաշվարկի համար, շարքային Հայկ Աղեկյան, վարորդ-հաշվարկի համար, շարքային Վահե Չիբուխչյան. նրանց հմուտ գործողությունների շնորհիվ մարտկոցը գերազանց արդյունքներ է գրանցում:

Գործնական վարժանքների համար նախատեսված մյուս կետերում ևս ակտիվ պարապմունքներ էին: Հետևեցինք նաև 120 մմ-անոց ականանետային մարտկոցի պարապմունքին: Մարտկոցի հրամանատար, կապիտան Հակոբ Գրիգորյանի ղեկավարությամբ հաշվարկները կատարում էին մարտի բերում, մարտի ավարտ գործողությունները, կրակի կառավարման հաշվարկները: Զգացվում էր՝ նրանց ամեն մի որոշում հիմնված է փորձի և գիտելիքի վրա, ինչը միանշանակ ձեռք են բերում նաև նմանատիպ վարժանքների ժամանակ:

Հատկանշական է, որ ուսումնական կետերում պարապմունքները չէին տարանջատվում միմյանցից: Սպայակազմը հատուկ ուշադրություն էր դարձնում հրետանային տարբեր ստորաբաժանումների, նաև՝ նույն ստորաբաժանման տարբեր օղակների միջև փոխգործակցության ամրապնդմանը: Ղեկավարման դասակի հետախույզները հայտնաբերում էին պայմանական հակառակորդի նշանակետերը, որոշում տեղագրական տվյալները, հաշվարկողները ճշտում էին կոորդինատները, անցկացնում քարտեզի վրա, ապա տվյալները փոխանցում կրակային հաշվարկներին: Արդեն այդ տվյալներն ստանալուց հետո յուրաքանչյուր մարտական միավոր պայմանական կրակ էր վարում, որի ճշտությունն ու արդյունավետությունն ստուգում էր հրամանատարական կազմը:

Հրետանային ստորաբաժանումների արդյունքները ամփոփվելու են մարտական հրաձգությամբ զորավարժության ժամանակ: Սակայն, արդեն պարզ է, որ նման հավաքները հրետանավորների մասնագիտական գիտելիքները բարձրացնելու լավագույն խթան են, սեփական ունակությունները զարգացնելու և ինքնակատարելագործվելու միջոց: Գործնական պարապմունքների ընթացքում ոչ միայն ամրապնդվում են ուսումնական փուլի ժամանակ անձնակազմի ստացած տեսական գիտելիքները, այլև ի հայտ են գալիս յուրաքանչյուր զինծառայողի ուժեղ և թույլ կողմերը, նաև՝ առկա թերություններն ու բացթողումները վերացնելու եղանակները: Փաստացի, այս ճամբարային հավաքի արդյունքների ամփոփումից հետո կպլանավորվի հաջորդ ուսումնական փուլում հրետանային ստորաբաժանումների աշխատանքը:

ԱՐՍԵՆ ԱՂԵԿՅԱՆ

Լուսանկարները՝ ԱՐԵԳ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԻ