Ես վստահ եմ, սիրելի՛ զինվորներ, որ դուք ամեն օր ավելի եք ամրանում, ավելի մարտունակ եք դառնում, որովհետեւ, եթե դա չլինի՝ վտանգն անպայման դառնալու է իրականություն, վտանգը դառնալու է կոնֆլիկտ, վտանգը դառնալու է պատերազմ, իսկ այստեղ՝ այս տարածաշրջանում, պատերազմ զսպողը դուք եք:

ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍՅԱՆ

 

Մարտի 20-ից 25-ը հայկական երկու հանրապետությունների փոխգործակցության շրջանակում Արցախի հարավային ուղղությամբ տեղակայված զորավարժարաններից մեկում անցկացվեց գնդային մարտավարական զորավարժություն: Մարտի 25-ին զորավարժության եզրափակիչ` մարտական հրաձգության փուլն էր: Թեման էր՝ «Գնդի եւ ուժեղացման միջոցների բերումը մարտական պատրաստականության բարձր աստիճանի: Կենտրոնացման շրջանի զբաղեցումը: Հարձակողական մարտի վարումը եւ բարենպաստ բնագծում պաշտպանության անցումը»:

 

Ժամը 7:00

Նախապատրաստում

Կապավորները զորավարժադաշտում են, ստուգում են լարերը, կապի միջոցները: Տանկային ու հրետանային ստորաբաժանումները շարժվում են դեպի սահմանված բնագծերը, իսկ հրաձիգները բացազատված վրանային ավանում կարգի են բերում հանդերձանքն ու սպառազինությունը, որ քիչ անց մեկնեն գործողությունների շրջան:

Զորավարժության շտաբի պետ, գնդապետ Ա. Ցականյանը հրամանատարական կետում է: Հրահանգավորում է՝ եւս մեկ անգամ ճշգրտել օդի ջերմաստիճանը: Ասում է` անձնակազմը պատրաստ է մարտական առաջադրանքը կատարելու ցանկացած եղանակային պայմաններում, բայց ջերմաստիճանը կարեւոր է գործողությունների նախապատրաստման եւ հատկապես հրետանու ճշգրիտ կիրառման համար: «Նախապես կատարվել են համապատասխան աշխատանքներ. կահավորվել են խրամուղիներ ու բնագծեր, ռազմատեխնիկան նախապատրաստվել է կիրառման, իրականացվել է մարտական պահպանության կազմակերպում: Գնդի անձնակազմը մասնակցել է տարաբնույթ տեսական եւ գործնական պարապմունքների, դաշտային վարժանքների եւ շտաբային մարզումների: Այնուհետեւ տեղի բնակչության հետ անցկացվել են անվտանգության կանոնների պահպանման համապատասխան միջոցառումներ»,-ներկայացնում է զորավարժության շտաբի պետը:

Աչքի ենք անցկացնում ընտրված տեղանքը` այն տեղ-տեղ նախալեռնային է, տեղ-տեղ՝ բլրային, կտրտված, բայց հիմնականում հարթավայրային. «Առանձնահատկությունները համահունչ եւ նմանատիպ են մեր զորամասի խնդրի կատարման համար նախատեսված շրջաններին ու գոտուն: Զորավարժությունն անցկացվում է իրական մարտական իրավիճակին առավելագույնս մոտ պայմաններում: Խաղարկվում են ժամանակակից մարտի վարման դրվագներ: Հաշվի ենք առել ապրիլյան  ռազմական գործողությունների փորձը, հատկապես՝ մարտավարական քողարկման, ստորաբաժանումների ապակենտրոնացված կիրառման, հրամանատարների ինքնուրույն գործելու ունակության առումով»,-նշում է գնդապետ Ցականյանը եւ զբաղեցնում  նախանշված կետը, որտեղից էլ հետեւելու է ընդհանուր մտահղացման իրագործմանը, խնդիրների կատարմանը, հրամանատարների գործողություններին, սպառազինության կիրառմանը:

 

Ժամը 11:00 

Մեկնարկ

ՀՀ նախագահ, զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատար Սերժ Սարգսյանը Արցախի Հանրապետության նախագահ Բակո Սահակյանի, հայկական երկու հանրապետությունների պաշտպանության նախարարների եւ զինված ուժերի բարձրաստիճան հրամկազմի ներկայացուցիչների հետ ժամանում է զորավարժարան: Գեներալ-մայոր Տիգրան Փարվանյանը ներկաներին ծանոթացնում է մարտական պլանին: Ըստ այդմ` պայմանական հակառակորդը ժամը 5:00-ին հանկարծակի հարձակվել եւ ծանր հարված է հասցրել բնագծի երկու ուղղություններում: Մոտոհրաձգային բրիգադը ճեղքել է պաշտպանական շրջանի առաջնագիծը, մխրճվել հայկական կողմի պաշտպանության խորքը: Սպառելով իր հարձակողական ունակությունը` հապճեպ անցել է պաշտպանության: Սակայն հակառակորդի օպերատիվ պահեստազորը հաջողությունը զարգացնելու համար ձգտում է առաջ շարժվել կենտրոնացման շրջանից: Չի բացառվում, որ հակառակորդը օդային դեսանտ կիջեցնի՝ հիմնական բարձունքները եւ ճանապարհային ցանցերը վերահսկելու նպատակով, կներքաշի դիվերսիոն խմբեր: «Հայկական գունդը բերվելու է մարտական բարձր պատրաստականության աստիճանի, ապա  խորքից առաջ շարժվելով հարձակվելու է ընթացքից՝ հարված հասցնելով հիմնական ուղղություններում ու  բնագծերում: Ջախջախելու է դիմադրող հակառակորդին, այնուհետեւ շարունակելու է հարձակումը արեւելյան եզրին տիրելու համար: Զարգացնելու է  հարձակումը` զբաղեցնելով նոր բնագծեր եւ անցնելու է պաշտպանության»,-վստահ զեկուցում է գեներալ-մայորը:

Եվ ահա շեփորահարը ազդարարում է զորավարժությունների մեկնարկը: Սկսվում է գրոհի հրետանային նախապատրաստությունը: Հրետանին փակ կրակային դիրքերից կենտրոնացած կրակով խոցում է հակառակորդի կենդանի ուժը և տեխնիկական միջոցները պաշտպանության առաջնագծում:  Գործի են դրվում «Ակացիա» ինքնագնաց հաուբիցներ, 122 մմ-ոց Դ-30 հաուբիցներ եւ 82 մմ ու 120 մմ-ոց ականանետներ: Զորավարժության հրետանու պետ, փոխգնդապետ Հայկ Միրզոյանը ակնհայտորեն գոհ է մարտական կրակի նախնական արդյունքներից. «Դիպուկ գործելու համար առաջին հերթին անհրաժեշտ է չշտապել, պահպանել հոգեբանական եւ հոգեկան հավասարակշռությունը, ճշգրիտ կատարել հաշվարկները»: Երկար խոսելու ժամանակ չունի: Սկսվում է կրակային երկրորդ տարափը: Հրետանու կենտրոնացված կրակով պաշտպանության մոտակա խորությունում խոցվում են հակառակորդի կենդանի ուժը և կրակային միջոցները: Հակատանկային միջոցների ուղիղ նշանառության կրակով ոչնչացվում են տանկեր եւ այլ զրահապատ օբյեկտներ պաշտպանության առաջնագծում: Դիպուկ են գործում 2Ս3 ինքնագնաց դիվիզիոնը, «Մետիս» ՀԿՀՀ եւ նռնականետային ջոկերը: Երրորդ կրակային փուլում խոցվում են հակառակորդի նոր հայտնաբերված հրետանային եւ ականանետային մարտկոցները: Կրակում են ԶՈՒ 23-2 զենիթային կայանները: Վաշտերի եւ դասակների շարասյուները անցնում են ծավալված բնագիծ:

Գնդի հրամանատարը խնդիր է առաջադրում` հակառակորդի ականադաշտերում պայթեցման միջոցով բացել անցումներ: Աջ թեւում, օգտվելով տեղանքի նպաստավոր՝ քողարկիչ առանձնահատկություններից, գրոհը իրականացվում է ուժերի եւ միջոցների նախօրոք մոտեցմամբ, իսկ ձախ թեւում` խորքից առաջխաղացմամբ իրականացնելով միաժամանակյա գրոհ: Համապատասխան ազդանշանով սկսվում է առաջին շարակազմի ստորաբաժանումների դուրսբերումը գրոհի անցման բնագիծ: Մոտոհրաձգային ստորաբաժանումների անձնակազմը հակառակորդին գրոհում է շղթա կազմած` տանկերի մարտական գծի ետեւից: Սկսվում է գրոհի հրետանային աջակցումը: Խոցվում են հակառակորդի կենդանի ուժը եւ կրակային միջոցները անմիջապես գրոհող ստորաբաժանումների դիմաց: Քիչ անց ստորաբաժանման հրամանատարները զեկուցում են` տիրել են հակառակորդի պաշտպանության առաջնաեզրը:

Համազորային ստորաբաժանումները, գրավելով հենակետերը, արագ շարժվում են դեպի խորք: Ուժեղացված զենիթային միջոցներն իրականացնում են տեղաշարժ դեպի նոր կրակային դիրքեր: Միաժամանակ գնդի հարձակման ձախ թեւում գումարտակի ուժերով իրականացվում է հակառակորդի հակագրոհի կասեցում: Գումարտակը պետք է ջախջախի հակառակորդի պաշտպանվող բրիգադի ստորաբաժանումները, իսկ գնդի աջ թեւում հակառակորդը համառ դիմադրություն է ցուցաբերում: Կողային հարվածներով, սակայն, ոչնչացվում են նրա ուժերը: Հերթը օդուժինն է: ՄԻ-24 հարվածային երկու ուղղաթիռները խոցում են հակառակորդի տանկերը եւ այլ զրահապատ օբյեկտները: Երկրորդ շրջապտույտի ժամանակ խոցում են հակառակորդի կենդանի ուժը եւ կրակային միջոցները խոշոր տրամաչափի գնդացրով: Գործի է դրվում նաեւ «Ֆագոտ» հակատանկային կայանքը, և հակառակորդի հակագրոհող տանկը ոչնչացվում է:

Հարձակման զարգացման համար անհրաժեշտ է մարտի մեջ ներգրավել երկրորդ շարակազմը: Ինքնագնաց հրետանային դիվիզիոնի կրակային նախապատրաստությունից հետո երկրորդ շարակազմը առաջ է շարժվում առավելագույն արագությամբ, այնուհետեւ ծավալվում: Սրընթաց գրոհում է հակառակորդին եւ կատարում առաջադրված խնդիրը: Առաջին շարակազմն էլ շարունակում է հարձակումը ճշտված ուղղություններով: Զորատեսակների տարբեր ստորաբաժանումների արդյունավետ եւ ճշգրիտ փոխգործակցության շնորհիվ մեր ուժերը ջախջախում են հակառակորդի ստորաբաժանումները: Գնդի անձնակազմը բարենպաստ բնագծում անցնում է պաշտպանության՝ պատրաստ ցանկացած պահի շարունակելու հարձակումը:

Զորավարժությունն ավարտված է: Պատասխանատուները արձանագրում են՝ զինծառայողները ցուցադրել են պատրաստվածության բարձր աստիճան: Իսկ թերացումները մանրամասն կքննարկվեն առաջիկայում:

 

Ժամը 13:50

Խրախուսում

Զորքը «Տողան» ազդանշանով շարժվում է պարգեւատրման համար նախատեսված հատված: Թեեւ մասնակիցները հոգնած են, նրանց համազգեստը, զինվորական կոշիկները  ծածկված են զորավարժադաշտի դեղին փոշու հաստ շերտով, բայցեւայնպես, տղաների դեմքից կռահում եմ` հպարտ են ու ոգեւորված:

-Մնացական Հայրապետյան,-ներկայանում է զինվորը: Նա առաջին անգամ էր մասնակցում զորավարժության, առաջին անգամ էր կրակում «Մետիս» ՀԿՀՀ-ից:-  Անհանգստանում էի, բայց, գրեթե վստահ էի, որ կստացվի: Ներդրել եմ իմ ամբողջ ուժերը, կենտրոնացրել այն գիտելիքները, որ ձեռք էի բերել ուսումնական զորամասում: Գերազանց արդյունք արձանագրեցի: Խոցեցի թիրախը` տանկը: Մի խոսքով, այսօր վերջապես զինվոր դարձա…,- վստահ ասում է Մնացականը:

Իշխան Դանիելյանը նույնպես առաջին անգամ էր գործնականում փորձարկում իրեն ամրակցված «Ֆագոտ» հակատանկային հրթիռային համակարգը. «Սպասում էի այս կրակոցին: Շատ լարված էի, բայց կարողացա մի արկով խոցում իրականացնել: Այդ պահին աշխարհն իմն էր»,-ժպտում է զինվորը:

Շարքային Արման Ավետյանն էլ գոհ-գոհ ուսին է գցում ՌՊԿ գնդացիրը.  «Ոչնչացրել եմ հակառակորդի կենդանի ուժը: Անցած անգամ մասնակցում էի պաշտպանական մարտավարությամբ զորավարժության: Հարձակումն ինձ ավելի է դուր գալիս: Պատրաստ ենք կռվելու իրական թշնամու դեմ»:

Հնչում է «հավսար-զգաստ» հրահանգը, որից հետո ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը  խրախուսական նվերներ է հանձնում զորավարժությանը ակտիվ մասնակցություն ցուցաբերած սպաներին ու ժամկետային զինծառայողներին, շնորհավորում ուսումնամարտական խնդիրը հաջող կատարելու կապակցությամբ. «Այսօր, շնորհիվ հայկական բանակի, մեր ժողովրդի անվտանգությունն ամուր ձեռքերում է: Մենք ամեն ինչ պետք է անենք, որ որևէ մեկը չփորձի խաթարել այդ անվտանգությունը: Որքան էլ մեր զորքի մարտունակությունը բարձր է, բայց մենք ամեն օր պետք է ձեռք բերենք նոր գիտելիք, պետք է կարողանանք մեր սպառազինությունից առավելագույնը քամել, որովհետև սպառազինությունը ինքնին ոչինչ է: Սպառազինությունը դառնում է զենք, երբ սպան ու զինվորը տիրապետում են այդ զենքին»,-իր ելույթում ընդգծեց նախագահը:

 

ՇՈՒՇԱՆ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ

Լուս.` ԱՐԵԳ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԻ